Οι Καιροί της Κρήτης

Ο χάρτης των καιρών της Κρήτης

Ο χάρτης αυτός έχει φτιαχτεί πριν 5 περίπου χρόνια και είχε παρουσιαστεί στην HWL.
Παρουσιάζει, αρκετά χοντρικά τους τύπους καιρού (και, προσοχή!, όχι τα κλίματα!) που χαρακτηρίζουν την Κρήτη. Με λίγα λόγια:

1. Η βόρεια Κρήτη. Δέχεται αρκετές βροχές και καταιγίδες με βόρεια ρεύματα και πολύ λιγότερες με νότια-νοτιοδυτικά. Οι σπάνιοι ανατολικοί άνεμοι μερικές φορές αποδεικνύονται πολύ υετοφόροι. Οι δυτικοί έχουν τοπική συμπεριφορά, κατά κανόνα βρέχουν ακτογραμμές. Οι βοριάδες το καλοκαίρι τη δροσίζουν, οι νοτιάδες σχεδόν κάθε φορά την ξηραίνουν και τη θερμαίνουν (φαινόμενο foehn). Στα πλέον ορεινά της κυριαρχούν υγρές συνθήκες. Οι ομίχλες ακτινοβολίας σχεδόν άγνωστη κατάσταση, ενώ οι καλοκαιρινές μπόρες είναι σπανιότατο φαινόμενο στις ακτές, και όχι συχνό παραμέσα πλην της περιοχής που εφάπτεται στις "ηπειρωτικές" ζώνες. Το χιόνι καθόλου σπάνιο πάνω από τα 600 μέτρα υψόμετρο. Χαμηλότερα τα χιονοχάλαζα και οι χιονόκοκκοι σε συνθήκες όμβρων δίνουν ιδιαίτερη μαγεία και δύναμη στα ψυχρά κύματα του χειμώνα. Θαλάσσιες ομίχλες εμφανίζονται αραιά το φθινόπωρο μαζί με αυξημένη υγρασία ενώ δεν είναι πολύ σπάνια τα φαινόμενα υδροστροβίλων σε ειδικές συνθήκες ασθενών ΔΒΔ ψυχρών ρευμάτων στη θάλασσα και άπνοιας σε υπήνεμους κόλπους.

2. Η νότια Κρήτη. Μια στενή ζώνη στα νότια παράλια αφού αμέσως μετά στο βορρά κυριαρχούν οι ορεινοί όγκοι. Εδώ δεν βρέχει σχεδόν ποτέ ο βοριάς ενώ τα δυτικά και νότια/νοτιοανατολικά ρεύματα δίνουν πολύ υετό αν και ανισοκατανεμημένο με αρκετή τυχαιότητα κάθε φορά. Οι βοριάδες σαρώνουν τις περισσότερες περιοχές ενισχυόμενοι από τα κανάλια των φαραγγιών όπως κατεβαίνουν (φαινόμενο bernouli). Οι νοτιάδες όμως είναι αρκετά δροσεροί εδώ και ορισμένες φορές φθάνουν και θαλασσινές ομίχλες. Η αυξημένη ηλιοφάνεια και η μειωμένη υγρασία συντελούν σε μια ελαφρά "ημιερημική εικόνα". Και όμως σε αυτή την νότια Κρήτη είναι δυνατόν να συμβούν οι πλέον δυνατές και ακραίες καταιγίδες!

3. Η δυτική Κρήτη. Η περιοχή είναι πολύ ευνοημένη σε υετό αν εξαιρέσουμε τα πολύ ΝΔ παράλια και τα νησιά. Η διαφορά από τα νότια και τα βόρεια είναι η αυξημένη υγρασία με το συνεχές σχεδόν Δ ή ΔΝΔ ρεύμα που φέρνει χαμηλές νεφώσεις από τη Μεσόγειο ακόμα και τα καλοκαίρια. Οι καταιγίδες εδώ έχουν αυξημένη συχνότητα. Λείπουν όμως παντελώς οι θερμικές καταιγίδες εκτός πολύ εκτάκτων περιστατικών με ανατολικό ρεύμα σε υψηλά στρώματα. Οι υδροστρόβιλοι εδώ πρέπει να είναι συχνότεροι από την υπόλοιπη Κρήτη. Κάποιες φορές όταν επικρατεί καιρος τύπου "Π" πανελλαδικά είναι η μόνη περιοχή της Κρήτης όπου σημειώνεται υετός.

4. Η ορεινή Κρήτη. Η μεγάλη άγνωστη! 3 κορυφές βουνών και τα οροπέδια που σχηματίζουν πάνω από τα 800 μέτρα. Πιθανότατα μια περιοχή στα Λευκά όρη έχει το προνόμιο της μεγαλύτερης ετήσιας μέσης βροχόπτωσης στην Ελλάδα αλλά δεν μπορεί να αποδειχθεί αφού κανένα "όργανο" δεν μπορεί να σταθεί εκεί το χειμώνα. Στην ουσία εδώ δεν υπάρχει ένας τύπος καιρού αλλά ένας αχταρμάς... άλλο πράγμα τα οροπέδια και άλλο οι απόκρημνες περιοχές. Οι κορυφές των Λευκών ορέων κυρίως αλλά και μερικές γωνιές του Ψηλορείτη, ίσως και η κορυφή Λάζαρος στα Λασιθιώτικα βουνά, αποτελούν τις λεγόμενες "ψυχρές ορεινές πετρώδεις ερήμους" που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο Ευρωπαϊκό τόπο. Με χιόνι που ξεπερνά τα 10 μέτρα το χειμώνα αλλά και χωρίς την δυνατότητα συγκράτησης υγρασίας το καλοκαίρι λόγω του ασβεστολιθικού εδάφους. Δολίνες και οροπέδια κρατούν την περισσότερη βλάστηση.

5. Θερμή "ηπειρωτική". Αν και ο όρος ξενίζει, θα μπορούσε να γραφτεί "εσωτερική", ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Πολλά χαρακτηριστικά της περιοχής της δυτικής Μεσαράς είναι "ηπειρωτικά". Μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας μέρας και νύχτας, θερμικές αναπτύξεις - αν και ήπιας συνήθους μορφής τους θερμούς μήνες, ομίχλες ακτινοβολίας. Βέβαια οι βοριάδες συχνά-πυκνά σπάνε αυτήν την ηπειρωτικότητα και θυμίζουν οτι η περιοχή είναι μέρος ενός νησιού αλλά και αυτοί θερμαινόμενοι από τον Ψηλορείτη δεν αφήνουν την υγρασία της θάλασσας να φθάσει εδώ. Τα δυτικά ρεύματα είναι τα περισσότερο υετοφόρα στην περιοχή αυτή όπου τα ύψη βροχής ποικίλουν με το υψόμετρο ιδιαίτερα. Εδώ καταγράφονται συνήθως οι μεγαλύτερες ζέστες του καλοκαιριού.

6. Κλασική ηπειρωτική. Περιοχή που ξεκινά στα ΒΔ από την περίφημη "Αγία Βαρβάρα", αν και περισσότερο προς βόρεια Κρήτη θα την έβαζα τελικά στην καιρική κλίμακα την κωμόπολη αυτή. Στην περιοχή αυτή της ανατολικής Μεσσαράς συναντάμε καιρούς που σε πολλούς Κρητικούς θα έκαναν εντύπωση. Φαινόμενα αυξημένης ακτινοβολίας και παγετών το χειμώνα και όχι μόνο, συχνές ομίχλες ακτινοβολίας, θερμικών όμβρων και καταιγίδων μεγάλο μέρος του χρόνου όταν ο αίολος κοιμάται, θερμά μεσημέρια και δροσερά βράδια το καλοκαίρι. Οι βροχές πέφτουν εδώ με δυτικά ρεύματα κυρίως αλλά από τα σπάνια Α - ΝΑ είναι οι περισσότερες περιπτώσεις πλημμυρικών φαινομένων. Ενίοτε και οι θερμικές μπόρες είναι ιδιαίτερα ισχυρές.

7. Η "βροχερή" Κρήτη. Θέλοντας να δείξω την ιδιαιτερότητα αυτής της μικρής ημιορεινής ζώνης στη δυτική γωνιά την ξεχώρησα. Εδώ βρέχουν όλοι οι καιροί μετά μανίας! Υπάρχουν και ηπειρωτικά χαρακτηριστικά στα οροπέδια της Καντάνου αλλά δεν επικρατούν καθώς τα δυτικά ρεύματα αλλά και τα βόρεια και τα νότια φθάνουν έυκολα εδώ. Καλοκαιρινές μπόρες αν και σπάνιες αναφέρονται. Θαυμάσια ζώνη!

8. Ξηρή ημιορεινή. Η περιοχή Ζίρου-Χαντρά Σητείας είναι ένα χαμηλό οροπέδιο που το σαρώνουν οι άνεμοι. Δύσκολα καταφέρνει να τους αντισταθεί και αυτό έχει αποτέλεσμα τη χαμηλή υγρασία. Ωστόσο ακόμα και εδώ καμιά φορά έχει φαινόμενα ομιχλών ή θερμικών αναπτύξεων. Βρέχει με αρκετούς καιρούς, σημειώνονται καταιγίδες, κάποιες φορές έντονες αλλά συνήθως έχουν περιορισμένη διάρκεια. Οι άνεμοι εδώ, ειδικά οι ΒΔ είναι το must!

9. Υποστεπική περιοχή. Οι ακτές Γούδουρα-Αθερινόλακου και τα Κουφονήσια αναφέρονται ως έχοντα σχεδόν στεπικό κλίμα. Αυτό φαίνεται κατά ένα βαθμό στη βλάστηση τους. Προσωπικά αν έβλεπα μια διαφορά στον καιρό από το καιρό της Νότιας Κρήτης είναι στις ακόμα λιγότερες αν και ακανόνιστα δυνατές μπόρες και στο ότι εδώ, αν και ξηρή περιοχή, φθάνουν ουκ ολίγες φορές βροχές από τα βόρεια ρεύματα ή από θερμικό αίτιο αφού διασχίσουν τη θάλασσα! λίγο νοτιότερα της Κρήτης με κατευθυνση παράλληλη στην ακτή.

Οι νοτιάδες της Κρήτης

Αν οι νοτιάδες φυσούν με τη θεωρητικά σταθερή κατευθυνση στον άξονα βορά - νότου παρουσιάζονται πολλές αυξομειώσεις σε ένταση ή και διευθυνση καθώς φθάνουν βορειότερα της νότιας ακτής. Η πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερο πολύπλοκη και ο χάρτης απλά δείχνει μια μέση κατάσταση με ανέμους 6 περίπου μποφώρ στο Λιβυκό πέλαγος.

Οι βοριάδες και τα μελτέμια της Κρήτης

Με τους βοριάδες μεγαλώσαμε... Κατά περίεργο τρόπο τα τελευταία χρόνια οι ακραίοι χειμερινοί βοριάδες μας έχουν εγκαταλείψει. Αντίθετα τα μελτέμια, αν και με ένα διάλειμμα το 2002, σταθερά μας τιμούν και μας δροσίζουν κάθε χρόνο.

Παρακαλώ πολύ όποιος χρησιμοποιεί τα παραπάνω να αναφέρει την πηγή και να ζητάει την άδεια μας.

Μιχάλης Δρετάκης, ερασιτέχνης καιροπαρατηρητής