Κυριακή 31 Αυγούστου 2008

Εντυπωσιακή καλοκαιρινή καταιγίδα στις Βρύσες

Τελικά η έκπληξη έγινε χτες Σάββατο 30 Αυγούστου στον Αποκόρωνα Χανίων.
Ισχυρή καταιγίδα έπληξε τον δήμο Κρυονερίδας στις τρεις το μεσημέρι η οποία διήρκεσε περίπου δύο ώρες με αποτέλεσμα 63 χιλιοστά (ποσότητα ενός ολόκληρου φθινοπωρινού μήνα).
Η καταιγίδα δημιουργήθηκε λόγω της αστάθειας που επικρατούσε στην ατμόσφαιρα πάνω από την Κρήτη και λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας της περιοχής (μικροκλίμα, κάμπος, έντονο ανοδικό ρεύμα, ορεινός όγκος πολύ κοντά).
Την ίδια ώρα στα Χανιά και στο Ρέθυμνο σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων επικρατούσε απλά συννεφιά χωρίς σταγόνα βροχής.
Παρακάτω παρατίθεται το διάγραμμα βροχής του τοπικού σταθμού του Ε.Α.Α:



ενώ το δεύτερο διάγραμμα αντιπροσωπεύει την ραγδαιότητα βροχής, η οποία στο μέγιστο ήταν 160χιλιοστά/ώρα:













---Συμπληρώνοντας το Λέανδρο, είναι καλό να δούμε τις αιτίες του εγκλωβισμού του φαινομένου της καταιγίδας αυτής στην κοιλάδα του Αποκόρωνα και μόνο. Προσωπικές σκέψεις είναι αυτές, επιδέχονται βελτίωση: Δυτικότερα λοιπόν επικρατούσε δυτικό ρεύμα που δεν άφηνε να εκδηλωθούν σοβαρά ανοδικά ρεύματα στον υπόλοιπο νομό Χανίων αλλά προωθούσε την υγρασία ανατολικά προς την περιοχή, έτσι στην κοιλάδα των Βρυσών, (που σημειωτέον, είχε και αρκετή ζέστη, 30 βαθμούς στις 12:30) τα θερμικά ανοδικά δούλευαν, παρήγαγαν TCu και ενισχυόταν ταχύτατα με υγρασία. Ανατολικότερα, κόλπος Γεωργιούπολης, υπήρχε θαλασσινή αύρα ή ασθενές μελτέμι που λειτουργούσε ανασχετικά στη νεφοποίηση αλλά και ως ένα "αέριο" φράγμα που δεν αφηνε τα νέφη της κοιλάδας να επεκταθούν-διασκορπιστούν σε μεγαλύτερη ακτίνα. Έτσι αυτά συνεχώς εγκλωβιζόταν και έπερναν ύψος λόγω του συνεχιζόμενου ανοδικού ρεύματος. Επιπλέον η υγρασία από τη βροχή που έπεσε αρχικά, εξατμιζόταν λόγω υψηλής θερμοκρασίας τοπικά και "αναγκαστικά" επανατροφοδοτούσε το σωρειτομελανία στην ίδια θέση. ΜΔ---

Τετάρτη 27 Αυγούστου 2008

Ο Ιούλιος του 2008 ήταν θερμός!

Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν το καλοκαίρι που τελειώνει "κανονικό" από "ζέστη", λένε "δεν είχε καύσωνες" και ο άνεμος κράταγε καλά. Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό αλλά τα ιστορικά στοιχεία και οι απόλυτοι αριθμοί διαφωνούν αρκετά. Αν και θα γίνει μια συνολική αποτίμηση, μετά το πέρας του Αυγούστου, σε αυτή την ανάρτηση θα περιοριστούμε στον Ιούλιο. Λόγοι χρόνου μας περιόρισαν την επεξεργασία δεδομένων μόνο σε αυτά του αεροδρομίου Ηρακλείου (δεδομένα 44 χρόνων από το 1957 από την ιστοσελίδα www.tutiempo.net ) και σε αυτά των σταθμών του ΕΑΑ της Κρήτης.
Το πρώτο γράφημα αφορά τη μέση μηνιαία θερμοκρασία. Προσέξτε οτι η φετινή χρονιά ήταν στο αεροδρόμιο Ηρακλείου η 7η θερμότερη στα 44 αυτά χρόνια και μάλιστα ελάχιστα θερμότερη από τη περυσινή παρά τους καύσωνες του 2007!
Φαίνεται χαρακτηριστικά η ανοδική πορεία του υδραργύρου στη γραμμή τάσης και η διαφορά 1 βαθμού Κελσίου από το συνολικό μέσο όρο (πατήστε την εικόνα για μεγέθυνση):












Το διάγραμμα έδειξε και κάποιες "εκπλήξεις". Για παράδειγμα ότι θερμότερη χρονιά δεν ήταν αυτή του 1988 (2η) ούτε αυτή του 1998 (4η) αλλά αυτή του 1965. Παρότι για τη δεδομένη χρονιά δεν υπάρχει κάτι που να μας θυμίζει "ζέστες". Τη χρονιά εκείνη δεν υπήρχε καύσωνας για το αεροδρόμιο αλλά είχαμε 2 φορές καταγραφή 36,1 βαθμών και σχεδόν όλες τις ημέρες οι μέγιστες θερμοκρασίες περνούσαν τους 30 βαθμούς, μάλιστα ήταν η χρονιά με τη μεγαλύτερη μέση μέγιστη μήνα (30,9).

Επίσης αξιοσημείωτο το ότι ο ψυχρότερος Ιούλιος από τους 44 δεν είναι αυτός του 1992, αλλά εκείνος του 1969! Μια χρονιά με επίμονα-ψυχρά μελτέμια κατά την οποία η μέγιστη θερμοκρασία δεν ξεπέρασε τους 30 βαθμούς. Επίσης ενδιαφέρον το ότι το θεωρούμενο ως θερμό 1987 ήταν ψυχρότερο του μέσου όρου! Αυτό και τα προηγούμενα, μας δείχνουν οτι η μνήμη μας συχνά συγκρατεί επιλεκτικά κάποια στοιχεία, όπως οι καύσωνες και μας διαφεύγει η ουσία, αυτή της σταδιακής ανόδου των μέσων όρων θερμοκρασίας... (άλλα στοιχεία παρακάτω).

------------------------------------

Μια σύγκριση του Ιουλίου 2008 με την περυσινή "καυσωνάτη" αντίστοιχη περίοδο δείχνει πόσο "κοντά" είμαστε στις περυσινές καυτές "επιδόσεις" αντίθετα από αυτό που οι περισσότεροι πιστεύουν. Αν και τα στοιχεία από τους σταθμούς Davis του ΕΑΑ μας δίνουν τις μεγάλες περυσινές μέγιστες βλέπουμε τις μέσες μηνιαίες τιμές των 2 ετών (τετράγωνα) να είναι ιδιαίτερα κοντά και στους 6 σταθμούς, με μια μικρή απόκλιση στην περίπτωση του Ελους Κισσάμου τόσο στη μέση τιμή αλλά και στις μέσες μέγιστες και στις μέσες ελάχιστες τιμές (τα τριγωνικά σημεία στο διάγραμμα). Η απόκλιση αυτή εξηγείται από το γεγονός οτι στο Ελος δεν πιάνει ανάλογα το μελτέμι (ισχυρότερο φέτος) αλλά και το ότι οι περυσινές ζέστες επηρέασαν κυρίως τα δυτικά της Κρήτης. Στους άλλους σταθμούς οι μέσες ελάχιστες των 2 ετών είναι σχεδόν ταυτόσιμες και οι μέσες μέγιστες πολύ κοντά!:
















-----------------

Το επόμενο διάγραμμα δείχνει τις ίδιες τιμές στο σταθμό Κνωσού με την προσθήκη του "δροσερού" 2006 :












------------------

Για τους Ιούληδες στο αεροδρόμιο Ηρακλείου εχουμε ακόμη:
Μόνο 8 από τους 44 κατέγραψαν υετό, ως 14χιλιοστά το πολύ (29/7/84: 18,8min 22,8max - 14mm, μια πραγματικά ψυχρή μέρα).
Οι μέρες καύσωνα ή ισχυρής ζέστης είναι περιορισμένες, αναφέρουμε περιστατικά με μέση ημερήσια 30+, ελάχιστη 27+ και μέγιστη 36,6+:

5/7/58: max 37,2
17/7/70: max 37,2
20/7/73: διακύμανση 27-40 μέση34,1
8/7/76: 37max
11/7/77: 37max
31/7/85: max 38,2
25/7/87: min 27,2
27/7/87: mean 30,2
6/7/88: min 27
9/7/88: mean 30,5 min 27,5,
10/7/88: min 27
9/7/92: 38,8 max
9/7/96: 30,3 mean 37,6 max
3/7/98: 31,2 mean 38 max
4/7/98: 27,2 min 35,4 mean 43,6 max
27/7/98: 27,8 min
6/7/00: 30,2 mean
9/7/00: 31,2 mean 38 max
13/7/00: 39,4 max
30-31/7/01: min 27
25/7/02: 36,6max
5/7/03: 31,1 mean 37,4 max
25/7/07: 30,6 mean
26/7/07: 30,6 mean 38,2 max

Ημέρες με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες πλην της 29/7/84:

11/7/82: min 15
1/7/92: 15,8min-24,2max-20,3mean

Χρονιές με μέσες μέγιστες μήνα πάνω από 30 (2008: 29,6):
1965: 30,9
2002: 30,5 (απουσία μελτεμιών)
1998: 30,4
1988: 30,3
2000, 2001: 30,2
2007: 30,1

Χρονιές με υψηλές μέσες ελάχιστες (μέσος όρος: 21,7):
1988: 24
2001: 22,9
1995, 1998, 2003, 2008: 22,7

Χρονιές με μέσες ελάχιστες κοντά στους 20:
1957: 20,1
1980: 20,3
1976: 20,5

Χρονιές με χαμηλές μέσες μέγιστες (μέσος όρος: 28,85):
1969: 26,6
1984: 27,6
1982, 1989: 27,7
1976, 1981: 27,8

Αυτά και να δούμε και ο Αύγουστος 2008 πόσο θερμός προκύπτει...
Καλό φθινόπωρο!

Σάββατο 2 Αυγούστου 2008

Αγρια Κρητικά Μελτέμια

Οι ετησίες φυσούν κάθε καλοκαίρι από την αρχαιότητα, όχι πάντως με την ίδια ένταση κάθε χρόνο.
Οι περιπτώσεις που αναφέρονται σε γραπτές πηγές (ακόμα και εκτός Κρήτης) είναι λίγες, προφανώς μόνο εφόσον οι άνεμοι αυτοί είχαν ασυνήθιστη ένταση. Ανάλογες περιπτώσεις μάλιστα τη σύγχρονη εποχή δεν θεωρούνται κάν άξιες αναφοράς στην ειδησεογραφία, προφανώς επειδή η ύπαιθρος έχει χάσει τη σημασία της σε σχέση με παλιά, το ίδιο και η αλιεία. Μόνο ο αυξημένος αριθμός πνιγμών που συνήθως καταγράφεται σε μέρες μελτεμιού στο νησί, δείχνει την έξαρση του φαινομένου. Στη νότια Κρήτη πάντως (εξόδους φαραγγιών, κοιλάδες με κατεύθυνση Β/Ν) οι άνεμοι αυτοί φαίνεται ότι πνέουν με ριπές που παρουσιάζουν μεγαλύτερη σφοδρότητα από ολόκληρη τη λεκάνη του Αιγαίου, ισχυρότεροι ακόμη και από τις βόρειες Κυκλάδες ή και τη Νότια Εύβοια ! (Γιώργος Παπακωστόπουλος «Οι Βοριάδες στο Αιγαίο», Ιστιοπλοϊκός Κόσμος IANOYAΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ‘07, τεύχος 69, πρβλ. Δρεττάκη «Οι καιροί της Κρήτης»).

Επίσης στις περιπτώσεις που βρήκα για τα τελευταία κυρίως χρόνια, υπάρχει το πρόβλημα πως δύσκολα μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τις περιπτώσεις βορείου ανέμου που συνοδεύτηκε με αστάθεια από εκείνες του καθαρού μελτεμιού. Η διαφοροποίηση δεν είναι εύκολη, αφού στο νησί μας οι θερινές βροχές, σπάνιες αλλά όχι ανύπαρκτες, συνήθως ακολουθούνται από βοριάδες που βαθμιαία παίρνουν τη μορφή ετησία. Παρακάτω θα προσπαθήσομε να κάνομε μια προσέγγιση αφαιρώντας κατά το δυνατόν τις περιπτώσεις βροχής αστάθειας. Επαναλαμβάνω, οι εξαιρετικές περιπτώσεις δεν είναι πολλές.

Ετσι για τους 16ο – 18ο αιώνες έχομε :

Το 1573 αναφέρονται ιδιαίτερα ισχυροί Β-ΒΔ άνεμοι και τρικυμιώδης θάλασσα τον Αύγουστο (Jean M. Grove - Annalisa Conterio «The climate of Crete in the sixteenth and seventeenth centuries», Padova, Italy, 1995, σ. 232)
Τον Ιούλιο 1591 αναφέρονται ιδιαίτερα ισχυροί ΒΔ άνεμοι (ίδια πηγή)
Τον Αύγουστο 1592 αναφέρονται ιδιαίτερα ισχυροί ΒΔ άνεμοι (ίδια πηγή)
Τον Αύγουστο 1694 οι ετησίες ήταν τόσο ισχυροί ώστε ο Ενετικός Στόλος χρειάστηκε είκοσι (20) μέρες για να πάει από το Σούνιο στη Χίο (Λ. Καραπιπέρης, «Επί αξιοσημειώτων τινών περιπτώσεων ετησίων ανέμων εις την περιοχήν του Αιγαίου», Επετηρίδα εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, 1969)
Το 1788 από 1η Ιουλίου μέχρι 7 Αυγούστου οι ετησίες ήταν τόσο ισχυροί ώστε καθιστούσαν απαγορευτικές τις εργασίες φόρτωσης-εκφόρτωσης στη Σαντορίνη (μαρτυρία Fauvel, ίδια πηγή).

Για να νεώτερα χρόνια έχομε τις ακόλουθες πληροφορίες για την Κρήτη βασικά :

Την 12-7-1928 οι ετησίες στην Αθήνα (Αστεροσκοπείο/πόλη) έφθασαν τα 33,8 m/sec ήτοι περ. 120 χιλ/ώρα. Αραγε, πόσο να ήταν η τιμή στην Πάρνηθα ;
Την 1 Ιουλίου 1942 ισχυρός βόρειος άνεμος και θαλασσοταραχή, αλλά και βροχή στην Κρήτη
Ο Αύγουστος 1936 χαρακτηρίστηκε από σπάνιας έντασης ετησίες στο νησί
Την 26 έως 29 Αυγούστου 1940 ψυχροί ισχυροί βόρειοι άνεμοι και ισχυρή θαλασσοταραχή Κρήτη
Αρχές Ιουλίου 1957 θαλασσοταραχή, βόρειοι άνεμοι αλλά και τοπικές βροχές Κρήτη
Ολο τον Αύγουστο 1961 σημειώθηκαν συνεχείς ισχυροί ετησίες
Την 26-27/7ου και 17-18/8ου 1971
Την 19-7-1976 (ισχυρή θαλ/χή και πνιγμοί στο νησί)
28-29/7/1977, 3 πνιγμοί στο νησί
Την 28-30/7/1978 (θυελλώδεις, προβλήματα ακόμη και στις αεροπορικές πτήσεις, 2 ναυτικά ατυχήματα από τα οποία ένα στο Ηράκλειο)
Την 13-14 και 20-21 Ιουνίου, την 9, 21-22 και 29 και 30 Ιουλίου 1984 (στην τελευταία περίπτωση ψυχροί άνεμοι, θαλασσοταραχή αλλά και βροχές στο νησί)
Την 6-8 και 22-26 Ιουλίου 1989
Την 23-24 Αυγούστου 1990 βροχές, σχετικό ψύχος και θαλ/χή
Την 2-5 και 14-15 Αυγούστου 1993 (έως 9 μπ, προβλήματα, ναυτικά ατυχήματα ανά το Αιγαίο και στο νησί)
Την 15-16 Ιουνίου (!) και 24-7-1996 (έως 9 μπ)
Την 18-6-2000 (έως 9 μπ, αποκλειστηκαν οι Κυκλάδες), καθώς και από 30/7ου έως 18/8ου ίδιου έτους.

Κατά μία θεωρία που φαίνεται ότι επαληθεύεται, οι ετησίες συνδέονται με την 11ετή περίοδο των ηλιακών κηλίδων (Λεων. Καραπιπέρη «Οn the variation of the etesians within the sunspot cycle», Geofisica Pura et Applicata, Milan, 1960, σ. 190-2). Σύμφωνα με τον αείμνηστο καθηγητή, κατά τα έτη της μέγιστης ηλιακής δραστηριότητας (που στην περίοδο 1870-1958 παρατηρήθηκε τα έτη 1870, 1883, 1893, 1905/6, 1917, 1928, 1938, 1947/8 και 1957/8) είχαμε αντίστοιχη έξαρση των ετησίων και αντίστροφα.

Ισως αυτό να είναι και ένας οδηγός για το μέλλον.

ΓΣ