Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2007

Oκτώβριος : Εν δυνάμει επικίνδυνος για την Κρήτη

Και πάλι στην αναδρομή των φαινομένων του μήνα αυτού, θα ασχοληθούμε με τις αξιοσημείωτες μόνο περιπτώσεις, επειδή ανά τα έτη ο Οκτώβριος έχει σχεδόν πάντα καρικό ενδιαφέρον.
Αυτό που πρέπει να σημειωθεί προκαταβολικά είναι ότι ενίοτε τα ύψη βροχής είναι εντυπωσιακά, ακόμη και για τις παραλιακές περιοχές, οπότε και προκαλούν ζημίες ή και θύματα. Προφανώς στο εσωτερικό τα ύψη βροχής είναι σημαντικά μεγαλύτερα, έως και πολλαπλάσια. Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρούμε ότι τα φαινόμενα παρατηρήθηκαν αφενός σε όλη τη βόρεια Κρήτη και αφετέρου μόνο στην παραλιακή ζώνη – όχι στο εσωτερικό (όπως το 1937). Το ίδιο είδαμε σε ορισμένες περιπτώσεις και τον Σεπτέμβριο, αλλά ισχύει και για τον Νοέμβριο. Τέλος, οι νεροποντές παρουσιάζουν … προτίμηση σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία : Την 17 και 18 Οκτωβρίου (!), όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Η πρώτη αναγραμμένη περίπτωση είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη για τη σφοδρότητα του φαινομένου και θα επιθυμούσα να σχολιαστεί και εξηγηθεί από περισσότερο ειδικούς.
Αφορά το έτος 1806 και με παραπλήσιες χρονολογικά αναγραφές αναφέρεται σε δύο διαφορετικές πηγές, από τις οποίες η μία αφορά το Ηράκλειο και η δεύτερη την περιοχή Τοπλού, άρα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, ενώ είναι άγνωστο κατά πόσον επηρεάστηκε και η Δυτική Κρήτη – κάτι που κατά βάσιν σχεδόν πάντα συμβαίνει. Ετσι :

«Ενθύμησιν εις τους 1806, Οκτωβρίου 18 (= 30-10ου), ημέραν Πέμπτην το βράδυ, εκαταχέρισεν μίαν βροχήν και έβρεχεν και εις τες έξε και μισή ώρες της νυκτός έκαμεν ένα σίφουνα και ανεμοστρόβιλον και βροντές και ευθύς εχάλασεν σπίτια και τουκιάνια (= μαγαζιά) και έβγαλε και δεντρά μεγάλα και μικρά εδώ μέσα εις το Κάστρο, ομοίως και εις τα χωρία, και οπού επλήθαιναν οι ποταμοί και επήραν δεντρά και επνιγήκαν τόσα οζά και άνθρωποι. Επνίγηκεν και του Σακαλή Γιωργάκη ο υιός ο Γιαννακής εις τον ποταμόν της Σίβας και ετούτο το συμβεβηκός δεν το θυμάται κανείς άνθρωπος, ο Θεός να μας βοηθήσει αμήν» (Γεωργίου Νικολετάκη, Χρονικά Σημειώματα» εις Θ. Δετοράκη, «Νεοκρητικά Μελετήματα», Βικελαία, έκδ. 2005, σ. σ. 59, αρ. 45). Και :

«Την 29 Οκτωβρίου 1806, ημέραν Παρασκευήν, δια τις αμαρτίες ημών εβουλήθη ο Θεός να αφανίσει τον κόσμον και έκαμε αστραπές και βροντές δύο αργατινές, ώστε έγινε μια φωτιά και μια βοή ο κόσμος και την επομένην ημέραν, ως μια ώρα να ξημερώσει εφύσηξε βοριάς δυνατός με το νερό μαζί, ώστε έκαμε πολλήν φθοράν εις (τους ανθρώπους) τον κόσμον και επήρε ανθρώπους και σπίτια, οικοδομές, αμπέλια, χωράφια, περιβόλια, μύλους, όλα μικρά και μεγάλα, δένδρα πολλά, άλλα εξερρίζωνε από τον πάτον, άλλα έκοβε από την μέση, εσύντριψε πια αναρίθμητα και έγινε πολλή φθορά στον κόσμο, ώστε αν κρατούσε δυο ώρες ή τρεις ήθελε να χαλάσει ο κόσμος» (Λασηθιώτικο Περιοδικό «Μύσων», Τομ. 8 σ. 133, με ελεύθερη απόδοση του κειμένου που γράφτηκε από καλόγερο της Μονής Τοπλού).

Επίσης δεν υπάρχουν πληροφορίες για το κατά πόσον επηρεάστηκε η Κρήτη από τη φοβερή θύελλα που την 18-10-1852 (= 31-10ου) προκάλεσε φοβερές ζημιές στην Αθήνα και γκρέμισε τη γνωστή στήλη του Ναού του Ολυμπίου Διός που έκτοτε κείτεται καταγής (με Ν/ΝΑ άνεμο).
1858 «8βρίου 1 (= 14-10ου) ημέρα Σάββατον, έβρεχε μέχρι της Κυριακής εσπέρας, ώστε τοιαύτην ραγδαίαν βροχήν δεν την ενθυμούνται οι γέροντές μας» (Μενελάου Παρλαμά, Ιστορικά και γεωγραφικά σημειώματα στεφάνου Νικολαίδου)

1880, «4 Οκτωβρίου (= 17-10ου) έπεσεν εις εν μέρος των Αρχανών χάλαζα, εις βαθμόν μέτρον μεγάλου καρυδίου και εις Μοχόν μεγαλυτέρα και κεραυνός έβλαψεν»

1885, «8βρίου 12 (= 15-10ου), έγινεν ομίχλη σπανία εις την Κρήτην, διαρκέσασα μέχρις εσπέρας».

Την 13-10-1929 επικράτησε έντονη κακοκαιρία με ραγδαίες βροχές και ανεμοθύλελλα εκ Β, με αποτέλεσμα να σημειωθούν ζημίες στα δίκτυα και στα πάρκα στην πόλη των Χανίων, καθώς και στην παραλιακή περιοχή από θαλασσοταραχή (λιμενικές εγκαταστάσεις, ναυάγια).

Την 3-10-1930 σημειώθηκε βροχόπτωση 50 χιλ στα Χανιά μέσα σε 50’

Την 4 και 5-10-1931 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές και πλημμύρισαν οι χείμαρροι και οι ποταμοί όλης της Βόρειας Κρήτης (τη νύκτα στα Χανιά έπεσαν 134,3 χιλ, ενώ όλο τον μήνα 156,1 χιλ).

Την 27-10-1933 σημειώθηκε σφοδρή θαλασσοταραχή με ζημίες στις νότιες ακτές της Κρήτης - Λιβυκό πέλαγος. Στη βόρεια Κρήτη επικράτησαν σφοδρότατοι κονιορτοφόροι νότιοι άνεμοι.

Αντίθετα την 25-10-1936 σημειώθηκαν ζημίες από θαλασσοταραχή στη Δυτική Κρήτη και στη λοιπή βόρεια ακτή.

Τη νύκτα της 17 προς 18 Οκτωβρίου 1937 σημειώθηκαν εντονότατες καταιγίδες με ακραίες, κατακλυσμιαίες βροχές με πρωτοφανείς ζημίες σε όλη τη Βόρεια Κρήτη, όχι όμως και στις ορεινές επαρχίες. Στα Χανιά (πόλη) η βροχή της νύκτας αυτής ανήλθε σε 212 χιλιοστά (κατ’άλλους 175,6 χιλ), προκλήθηκαν ζημίες σε 56 καταστήματα (κάποια από αυτά καταστράφηκαν ολοσχερώς) και σε 47 οικίες, πνίγηκαν ζώα ακόμα και μέσα στην πόλη και σημειώθηκαν ζημίες σε έργα υποδομής (δρόμους, δίκτυα), ενώ το νερό σε ορισμένες συνοικίες έφθανε μέχρι το στήθος των κατοίκων. Στις περιοχές έξω από την πόλη οι ζημίες ήταν πολύ μεγαλύτερες, έπεσαν γέφυρες και σπίτια σε ορισμένα χωριά, παρασύρθηκαν ή κατέστησαν αδιάβατοι δρόμοι, πλημμύρισαν δε όλοι οι ποταμοί της βόρειας ακτής. Ανθρώπινα θύματα όμως στα Χανιά δεν σημειώθηκαν, σε αντίθεση με το Ηράκλειο, όπου οι καταρρακτώδεις βροχές και καταιγίδες της ίδιας νύκτας ήταν προφανώς ακόμη εντονότερες, με αποτέλεσμα να καταστραφούν τελείως περί τα 50 σπίτια και να υποστούν ζημίες περί τα 200, ιδίως στη συνοικία των Κάτω Πατελλών από όπου περνούσε τότε χείμαρρος, αποκλείστηκε μάλιστα η συνοικία αυτή επειδή υπέστη καθίζηση η γέφυρα που και σήμερα υπάρχει. Λιγότερες ζημίες υπέστη η περιοχή του Γιόφυρου. Το χειρότερο όμως ήταν ότι πνίγηκαν 16 (!) άτομα στην πόλη. Ηταν ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπινων απωλειών από καιρικό φαινόμενο στην Κρήτη κατά τον 20ό αιώνα. Εγράφη ότι από τις βροχές αποψιλώθηκε σε μεγάλη κλίμακα το έδαφος της βόρειας Κρήτης, μέχρι δε το τέλος του μήνα το νερό της θάλασσας μέχρι το ορατό βάθος του ορίζοντα και σε όλη την έκταση της βόρειας ακτής ήταν κόκκινο. Οι άνεμοι ήταν, όπως μαντεύει κανείς, Α-ΒΑ.

Την 20 του ίδιου μήνα του έτους αυτού 5ωρη νεροποντή στην περιοχή Ακρωτηρίου προκάλεσε ακόμη εντονότερες ζημίες στα χωριά της περιοχής, παρέσυρε δρόμους και δένδρα και ανέσκαψε τάφους χρονολογούμενους, κατά τον τοπικό τύπο, από τον 12ο αιώνα. Η συνολική βροχόπτωση του Οκτωβρίου του έτους αυτού στα Χανιά (πόλη) έφθασε τα 260,0 χιλιοστά.

Πάλι την ίδια νύκτα της 17 προς 18-10-1949, άγρια καταιγίδα με κεραυνούς, ραγδαία βροχή και ανεμοθύελλα εκ Β, ξερρίζωσε ή έσπασε πολλά δένδρα ακόμα και μέσα στις πόλεις, προκάλεσε ζημίες στα δίκτυα και ακόμη και σε σπίτια, ενώ παρασύρθηκε ο ελαιόκαρπος και υπέστησαν ζημίες δρόμοι.

Πλήμμυρες σημειώθηκαν και την 5-10-1951 (τον μήνα αυτό σημειώθηκαν 209,4 χιλ. βροχής στα Χανιά)

Την 9-10-1954 σημειώθηκε τοπική νεροποντή στα Δράμια Αποκορώνου και στις κοινότητες του δυτικού τμήματος του νομού Ρεθύμνης. Πνίγηκαν πολλά ζώα και ξερριζώθηκαν και παρασύρθηκαν ελαιόδενδρα.

Την 29 έως 31 του μήνα αυτού του ίδιου έτους (1954) ενέσκηψε γενική σφοδρή πρώιμη κακοκαιρία με καταρρακτώδεις πάλι βροχές σε όλο το νησί και ανεμοθύελλα εκ Β. Πλημμύρισαν και υπέστησαν ζημίες πολλές περιοχές, όπως η Σούδα, ο Αποκόρωνας, τα χωριά γύρω από τους χειμάρρους/ποταμούς Κερίτη και Πλατανιά, τα νερά των οποίων ανήλθαν σε πρωτοφανές, λέγεται, ύψος και παρέσυραν βράχους, χιλιάδες (!) δένδρα, ολόκληρα περιβόλια και σπίτια. Παρασύρθηκαν και καταστράφηκαν καλλιέργειες ακόμα και σε περιοχές δοκιμασμένες σε σκληρές συνθήκες, όπως στον Ομαλό (κατά τον τύπο της εποχής παρασύρθηκαν 10.000 οκάδες πατάτες). Μεγάλες ζημίες υπέστη και το χωριό Πλατανές Ρεθύμνου. Στην πόλη του Ηρακλείου έπεσε 1 οικία, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι επλήγη και η άκρα ανατολική Κρήτη αφού στη Σητεία έπεσαν 14 (!) σπίτια, όπως και στο Παλαιόκαστρο. Γενικά όλοι οι χείμαρροι της βόρειας ακτής πλημμύρισαν και προξένησαν ποικίλλης εκτάσεως ζημίες. Επίσης από την ανεμοθύελλα ξερριζώθηκαν πολλά δένδρα ακόμα και στις πόλεις, διακόπηκε το ηλεκτρικό ρεύμα και οι τηλεφωνικές επικοινωνίες (τουλάχιστον στα Χανιά), βυθίστηκε δε μια πλωτή δεξαμενή με πετρέλαιο στον όρμο της Σούδας με αποτέλεσμα την πρώτη ίσως περιβαλλοντική ρύπανση στην ιστορία της περιοχής, Τέλος σίφων στην περιοχή Αρμένων και Νιό-Χωριό Αποκορώνου πήρε τις στέγες από 13 σπίτια και κατέστρεψε πολλά δένδρα. Σημειώνεται ότι το συνολικό ύψος βροχής στον σταθμό των Χανίων (πόλη) του μηνός έφθασε τα 306,0 χιλ, που είναι σχεδόν το ρεκόρ για Οκτώβριο, το οποίο επαναλήφθηκε το 1962 (308,8 χιλ) και μάλλον δεν καταρρίφθηκε το 2006, αφού τότε τα ύψη βροχής στην πόλη – όχι στο Ακρωτήρι - φαίνονται μικρότερα.

Την 24-10-1957 πρωτοφανής πλήμμυρα στην περιοχή της Αγίας Γαλήνης προκάλεσε πολλές ζημίες στην κοινότητα και δημιούργησε προσχώσεις στο λιμάνι, αποφασίστηκε δε η απομάκρυνση και μεταστέγαση της συνοικίας που επλήγη (προφανώς το πάθημε δεν έγινε μάθημα γιατί σήμερα η ίδια συνοικία είναι πάλι πυκνοδομημένη).

Τη νύκτα της 28ης Οκτωβρίου του ίδιου έτους (1957) κατά τη διάρκεια έντονης κατοιγίδας με κεραυνούς και ισχυρούς ανέμους, σημειώθηκε πάλι σίφων στην περιοχή Ακρωτηρίου Χανίων με αποτέλεσμα στο χωριό Χωραφάκια να παρασυρθούν οι στέγες από 10 σπίτια και να καταρρεύσει το καμπαναριό του ναού. Στην ίδια καταιγίδα, στην περιοχή Αμαρίου Ρεθύμνης έπεσε χαλάζι σαν καρύδι και προκάλεσε καταστροφή σε πλείστα όσα ελαιόδενδρα. Ζημίες από πλημμύρες σημειώθηκαν και στο Λασήθι.

Την 24-10-1958 τελείως τοπική καταιγίδα έπληξε την πόλη των Χανίων, με καταρρακτώδη βροχή (47,8 χιλ.σε μόλις 15’, κατ’άλλους σε 75’) και σφοδρότατο άνεμο, ο οποίος προκάλεσε ζημίες σε μερικές στέγες και παρέσυρε παραθυρόφυλλα, ενώ εξ’αιτίας της βροχής πλημμύρισαν 11 καταστήματα, ιδίως στην περιοχή Κάτωλα (νερά 1,20 μ), ενώ ένα σπίτι κατέρρευσε και ζημιώθηκαν αρκετοί δρόμοι.

Τέλη Οκτωβρίου 1961 έπεσαν ραγδαίες βροχές σε διάφορα μέρη οι οποίες υπήρξαν καταστροφικές στην περιοχή Ασή-Γωνιάς, όπου ξερριζώθηκαν πάνω από 1.000 δένδρα και πνίγηκε μέγας αριθμός ζώων, ενώ η περιοχή υπέστη κυριολεκτικά εδαφολογικές μεταβολές και το χωριό αποκλείστηκε τελείως από τον υπόλοιπο κόσμο για πολλές ημέρες.

Την 3-10-1962 νεροποντή στα Χανιά είχε σαν αποτέλεσμα πάλι να πλημμυρίσουν σπίτια σε διάφορα σημεία της πόλης, να ανασκαφούν δρόμοι και να υποστούν βλάβες τα δίκτυα, λόγω και συνεχούς πτώσης κεραυνών (η βροχόπτωση στην πόλη ανήλθε σε 90,8 χιλ).

Την 26 και 27 ίδιου μήνα του έτους αυτού (1962) σημειώθηκαν πάλι πλημμύρες στα Χανιά, με σημαντικές ζημίες σε αρκετά σπίτια και καταστήματα, στους δρόμους και σε διάφορα έργα μέσα και γύρω από την πόλη (η βροχή τη νύκτα αυτή στα Χανιά ανήλθε σε 106,6 χιλιοστά, ενώ η συνολική βροχόπτωση στην πόλη ήταν, όπως προαναφέρθηκε, 308,8 χιλ), καθώς και στον Αποκόρωνα, ενώ μεγάλες ζημιές σημειώθηκαν στη γεωργία. Το κύμα κακοκαιρίας στη συνέχεια μετατοπίστηκε αργά προς ανατολικά, με αποτέλεσμα μέχρι την 31 να σημειωθούν μεγάλες ζημίες από τις βροχές μέχρι και τον Αγιο Νικόλαιο και την Ελούντα όπου σημειώθηκαν και σοβαρές κατολισθήσεις.

Την 19 Οκτωβρίου 1967 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές στο νησί, ιδίως στην Ανατολική Κρήτη. Νωρίς τη νύκτα της 19ης στα νότια περίχωρα της πόλης των Χανίων σχηματίστηκε σίφων ο οποίος σχηματίστηκε στην περιοχή Αγίου Νεκταρίου, διέγραψε ημικυκλική πορεία μήκους περίπου 5 χιλιομέτρων ανάμεσα από καλλιεργημένες (ευτυχώς όμως σχεδόν ακατοίκητες) εκτάσεις μέχρι τον δρόμο της Χρυσοπηγής και προκάλεσε πλήρη καταστροφή σε δένδρα και στέγες σε ακτίνα 200 μ περίπου. Εγώ ο ίδιος είδα ολόκληρο κορμό μανταρινιάς (πολύ σκληρό ξύλο) να έχει συστραφεί, αποκοπεί και πεταχτεί εκατοντάδες μέτρα μακρυά.

Την 17-18 Οκτωβρίου 1972 γενική κακοκαιρία στο νησί, διακόπηκαν αρκετές συγκοινωνίες απο βροχές και κατολισθήσεις, 50 σπίτια πλημμύρισαν στην Κάτω Σούδα. Ακολούθησαν χαμηλές θερμοκρασίες και ισχυροί άνεμοι για αρκετές ημέρες.

Την 22-10-1976 άλλος σίφων, στην περιοχή του φαραγγιού της Σαμαριάς αυτή τη φορά, προκάλεσε τον θάνατο από πτώση μιας τουρίστριας. Ραγδαίες βροχές ανά την Κρήτη, ενώ την 23η στο Ηράκλειο σημειώθηκε το εξαιρετικό για την πόλη ύψος των 122,94 χιλιοστών.

Ο Οκτώβριος 1980 υπήρξε και αυτός πλημμυρικός, με 239,01 χιλιοστά συνολικά στο αεροδρόμιο Χανίων (86,62 χιλ. Ηράκλειο) και μέγιστο 24ώρου 160,2 χιλιοστά (!) την 25η.

Την «συνήθη» ημερομηνία της 17-10-1984 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές σε όλη την Κρήτη, με 103, 12 χιλ. Ηράκλειο

Την ίδια ημερομηνία του Οκτωβρίου 1985 κακοκαιρία με βροχές και ισχυρούς Β. ανέμους προκάλεσε ισχυρή θαλασσοταραχή. Σε ναυάγιο πλοίου ανοικτά των Χανίων πνίγηκαν 8 άτομα.

Την 24-28 Οκτωβρίου 1988 πλημμυρικά φαινόμενα σημειώθηκαν σε ορισμένες περιοχές της Κρήτης (60-80 χιλ. σχεδόν σε όλο το νησί, ιδίως στο Ανατολικό τμήμα του). Την 25 λόγω πλημμύρας στο φαράγγι της Σαμαριάς πνίγηκαν 2 άτομα εκεί.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης Οκτωβρίου 1989 αιφνίδια σφοδρή καταιγίδα σημειώθηκε στη Δ ιδίως Κρήτη, με λίγη βροχή αλλά ισχυρές εκκενώσεις και ανεμοθύελλα εκ Δ αρχικά και ΒΔ στη συνέχεια άνεμο (έως 64 κόμβοι) που προκάλεσε αρκετές ζημίες στα Χανιά και Ρέθυμνο (πόλεις), ακόμα και σε οικίες, ενώ ξερρίζωσε ή έσπασε πολλά δένδρα. Πολύ μικρότερη ήταν η έντασή τους στο Ηράκλειο. Σημειώθηκαν ζημιές στο λιμάνι Καστελλίου και μικροναυάγια ή ζημίες σε ορισμένα πλοία (Ρέθυμνο, Αγία Πελαγία), ενώ σφοδρή θαλασσοταραχή έπληξε ιδίως τα παράλια του Ρεθύμνου, που πλήττονται απευθείας από καθαρά ΒΔ ανέμους.

Την 28-10-1991 καταρρακτώδεις βροχές προκάλεσαν σοβαρές πλημμύρες και ζημίες στην περιοχή Ρεθύμνου (πόλη, περιοχή Πλατανέ κλπ). Εξάλλου 2 άνθρωποι σκοτώθηκαν από κατολισθήσεις στα Σφακιά. Στις υπόλοιπες πόλεις της Βόρειας Κρήτης το ύψος βροχής ήταν σχετικά χαμηλό.

Ο Οκτώβριος του επομένου έτους (1992) έμεινε στα χρονικά για το αντίθετο φαινόμενο, τις υψηλές θερμοκρασίες και την πλήρη απουσία βροχών : Από την 12 έως την 15 του μήνα εκείνου σημειώνονταν σχεδόν καθημερινά θερμοκρασίες άνω των 30 β, με μέγιστο τους 36-37 β. C, με συνεχείς ισχυρούς νότιους ανέμους, ενώ από πολυάριθμες πυρκαιές κάηκαν χιλιάδες στρέμματα, ιδίως στο νομό Χανίων. Την 23 του ίδιου μήνα η θερμοκρασία ανέβηκε σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα (37-38 β), ενώ σφοδροί καυστικοί νότιοι άνεμοι υποβοήθησαν καταστροφική πυρκαιά στον Αποκόρωνα. Θεωρήθηκαν οι υψηλότερες θερμοκρασίες για την εποχή της τελευταίας 50ετίας (μέση μέγιστη μηνός 28,1 β C για τα Χανιά και 27,2 β C για Ηράκλειο, με 0 χιλιοστά βροχής παντού !).

Την 11 Οκτωβρίου 1994 νεροποντή στην ευρύτερη περιοχή Ηρακλείου προκάλεσε πλημμύρες, ζημίες και κατολισθήσεις, παρασύρθηκαν δε αρκετά αυτοκίνητα στη θάλασσα στην περιοχή Αγίας Πελαγίας. Το τριήμερο 10-12 του μήνα στο Ηράκλειο έπεσαν πάνω από 130 χιλ. βροχής, πολύ λιγότερα στα Χανιά.

Την 19-10-1997 σημειώθηκε κύμα κακοκαιρίας με σφοδρούς Β. ανέμους στα δυτικά (90 χιλ/ώρα, ζημίες στη γεωργία κλπ) και ραγδαίες βροχές στα ανατολικά.

Από 20 έως 25-10-2003 επικράτησαν πάλι συνεχείς ισχυροί και καυστικοί λίβες με θερμοκρασίες έως 36 β και πολλές πυρκαιές στο νησί (23 σημειώθηκαν μόνο σε μία ημέρα).

Στις 4 Οκτωβρίου 2004 ολονύκτιες ραγδαίες βροχές στα Χανιά, όπως και την επόμενη μέρα, καθώς και στο Ακρωτήρι. Ζημίες και κατολισθήσεις, πλημμύρισε ο ποταμός Ταυρωνίτης, 126 χιλ/24ώρες !. Την 5 καταιγίδα και χαλαζόπτωση στο Ηράκλειο, με λίγη σχετικά βροχή (14 χιλ), αλλά σφοδρή καταιγίδα από 10 έως 12 το βράδυ στην περιοχή Αγίας Πελαγίας. Την 6 ισχυρές βροχές στο Ηράκλειο (58 χιλ). Ολες τις ημέρες επικράτησαν ασθενείς έως μέτριοι Α-ΒΑ άνεμοι, Αναφέρθηκαν πολύ πρώιμα χιόνια στις κορυφές των ορέων.

Πλημμύρες στο φαράγγι της Σαμαριάς σημειώθηκαν και την 1-10-2005.

Μετά από μια σειρά άνυδρων και ολικά ή μερικά ξηρών Οκτωβρίων, ο Οκτώβριος 2006 έκαμε την έκπληξη – στη δυτική τουλάχιστον Κρήτη, με το απόλυτο ρεκόρ των 462,78 χιλ. συνολικά για τα Χανιά (αεροδρόμιο-Ακρωτήρι) και το επίσης απόλυτο ρεκόρ 24ώρου με 228,9 χιλ. την «συνήθως ύποπτη» ημερομηνία της 18ης, ενώ την 12η σημειώθηκαν άλλα 177,04, ενώ στο Ηράκλειοα οι τιμές ήταν πολύ μικρότερες, χαμηλότερες και από άλλους Οκτώβριους. Αν τα ποσά αυτά βροχής συγκριθούν με τα δεδομένα του παλαιού Μ.Σ. των Χανίων, το μεν μηνιαίο έρχεται δεύτερο όλων των μηνών και ετών (μετά τον Ιανουάριο 1981 με 505,3 χιλιοστά), το δε ημερήσιο είναι αξεπέραστο για όλες τις εποχές, με δεύτερο τα 212 χιλ. της νύκτας της 17/18-10-1937 (αν είναι ακριβές) και τα 211,0 χιλ. της νύκτας της 3/4-2-1949. Πιστεύω όμως ότι, επειδή τα ποσά βροχής στο υψίπεδο του Ακρωτηρίου όπου βρίσκεται το αεροδρόμιο είναι μεγαλύτερα της πόλης των Χανίων, το ύψος βροχής του Οκτωβρίου 2006 συνιστά εν πολλοίς τοπικό φαινόμενο που δεν χαρακτηρίζει την υπόλοιπη βόρεια Κρήτη ούτε κάν τα Χανιά και δεν ξεπερνά τη βροχόπτωση των ετών 1937, 1954 και 1962. Αυτή η διαπίστωση ενισχύεται και από το γεγονός αφενός ότι την 12 και 18/10-2006 δεν αναφέρθηκαν ίδιαίτερες ζημίες στα Χανιά αλλά ούτε και στο Ακρωτήρι, ο δε ΜΣ Χανίων που επιβλέπει ο Λέανδρος, και βρίσκεται σχεδόν μέσα στην πόλη, παρά το ύψος του (137 μ), σημείωσε εντυπωσιακά μικρότερα ύψη βροχής (ημερήσια μεταξύ 50 και 62 χιλ και μηνιαίο «μόλις» 214 χιλ). Αντίστροφα, η ίδια απόκλιση δείχνει πόσο μεγάλα ύψη βροχής πρέπει να έχουν σημειωθεί σε άλλες περιοχές του νησιού, όταν παλαιότερα στις παραλιακές πόλεις καταγράφονταν ύψη 24ώρου της τάξης των 100, 150 ή 200 χιλιοστών.

Ως προς την ξηρασία, σαν γενική παρατήρηση θα λέγαμε ότι ο απόλυτα άνυδρος Οκτώβριος δεν είναι τελείως άγνωστος, αν και σπάνιος.

Κατ’αρχήν αναφορές για τελείως ξηρό φθινόπωρο υπάρχουν (σκόρπιες), όπως π.χ. για τα έτη 536 (ξηρασία για ένα ολόκληρο χρόνο), 551 (φθινόπωρο θερμό όσο το καλοκαίρι, νέα σταφύλια μετά τον τρύγο), 1075 (μετακινήσεις πληθυσμών εξαιτίας της ξηρασίας), 1579 (πρώτη βροχή την 20-12ου αλλά στη Μεσσαρά μόλις τον … Φεβρουάριο) κ.ά. Από τα επόμενα χρόνια ο Οκτώβριος 1886 υπήρξε τελείως άνυδρος, μάλιστα η πρώτη βροχή μετά τον Μάρτιο σημειώθηκε μόλις την 23 Νοεμβρίου (με το νέο ημερολόγιο). Περίπου το ίδιο παρατηρήθηκε το 1901 (πρώτη βροχή την 3 Νοεμβρίου) και 1926 (0,8 χιλ. μόνο τον Οκτώβριο στα Χανιά πρώτες ουσιαστικές βροχές στις αρχές Δεκεμβρίου). Στη συνέχεια και μέχρι τη 10ετία του 1990 δεν υπήρξε Οκτώβρης με μηδενικό ποσοστό βροχής, παρά τα ελάχιστα ύψη που σε σπάνιες περιπτώσεις σημειώνονταν (όπως το 1952, 1960, 1964, 1977, 1981, 1987). Το έτος 1992 ήταν το πρώτο μετά από μακρά περίοδο με τελείως άνομβρο Οκτώβριο σε όλο το νησί. Εκτοτε διαφαίνεται μια σαφής τάση αύξησης του αριθμού των Οκτώβριων με πολύ μικρά ύψη βροχής (από 1 έως 10 χιλ στα Χανιά, ύψη που στο Ηράκλειο ενίοτε μηδενίζονται τελείως), όπως τα έτη 1993, 1995, 1999, 2000, 2001, 2003. Μπορούμε λοιπόν να μιλήσομε για τάση για μείωση των βροχοπτώσεων στην Κρήτη κατά τον μήνα αυτό. Μια διαπίστωση που συνάδει προς τη γενικότερη τάση για μείωση των βροχών.

Μετά απ’αυτά τα ψυχοπλακωτικά – και με δεδομένο ότι ο Οκτώβριος 2006 παρουσίασε ακραία φαινόμενα (έστω και τοπικά), οπότε ο μήνας έκαμε το χρέος του, δεν θα διακινδυνεύσω να ξανακάνω πρόβλεψη ότι στατιστικά πλησιάζει ο καιρός για νέες Οκτωβριανές πλημμύρες. Ας παρηγορηθούμε με τις περυσινές, ίσως αργήσομε να ξαναδούμε τέτοιες αυτό το μήνα. Ωστόσο ο Οκτώβρης παραμένει πάντα επικίνδυνος για μας. Το έχει αποδείξει.

Αλλωστε υπάρχει και ο Νοέμβρης …
Πολλά φιλιά

Γιώργος Στυλιανάκης

Δεν υπάρχουν σχόλια: