Δεν ξέρω τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ελλάδα, για μένα όμως στην Κρήτη ο μήνας αυτός είναι ο άρχοντας του χειμώνα. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς : Τις ιστορικές τρικυμίες της 23-2-1913, της 22/2/1929 και ιδίως της 21/22-2-1940 και της 29-2-1968 (όλες το τρίτο 10ήμερο !) ; Τη μεγάλη πλημμύρα της 3/4-2-1949 ; Η τις μεγάλες χιονιές της 21-26/2/1928, της 1-4/2/1929, της 7-2-1932, της 16-2-1946, της 9-2-1956 και της 13-2-2004 ;
Ο Φλεβάρης είναι μήνας με μικρότερη συνήθως αντικυκλωνική εμμονή, λιγότερο ψυχρός αλλά πιο επιρρεπής σε ακρότητες από ότι ο Ιανουάριος.
Αρχίζοντας τον περίπλου σταχυολογούμε τις παρακάτω αναφορές :
Για τον χειμώνα των ετών 1590 και 1591 βλ. πάλι άρθρο για Ιανουάριο.
«Εις τους αψξή (1768) Φεβρουαρίου (21-2ου) έγινε μία μεγάλην χιονιά ότι οπού και οι δρόμοι και οι κουτζουνάρες εκρυστάλλιασαν και έγινε ως μάρμαρον στερεά» (Γεωργίου Νικολετάκη, χρονικά σημειώματα, σε άρθρο Θεοχ. Δεττοράκη εις Κρητολογία, Ιούλιος-Δεκέμβριος 1977, σημείωση αριθ. 130, θα πρόκειται για περίπου πρωτοφανή περίπτωση, αφού παγοποίηση ρεόντων υδάτων στην παραλία του νησιού (Ηράκλειο !), δεν έχει αναφερθεί ποτέ άλλοτε).
«Εις τους 1813, Ιανουαρίου 23 (= 5-2ου) ημέραν Πέφτην βράδυ, εκαταχέρισεν και έβρεχεν χιόνι όλην την νύκταν και το πουρνόν την Παρασκευήν ήτον όλος ο κόσμος λαμπρός από το χιόνι και εβάσταξεν έως το Σαββάτον και την Κυριακήν και τέθοιαν χιονιάν υπερβολικήν οπού δεν την ενθυμάται κανείς άνθρωπος και εψοφήσανε οζά πολλά και έσπασε και δένδρα αναρίθμητα» (Γεωργίου Νικολετάκη, ό.π. σημείωση αριθ. 146. Επίσης ακραία περίπτωση για την πόλη του Ηρακλείου, ιδίως λόγω της ποσότητας, αφού τα χιόνια διατηρήθηκαν για 2-3 ημέρες).
Τον Φλεβάρη 1816 αναφέρεται ότι μια δυνατή θύελλα είχε καταστρέψει τον λιμενοβραχίονα του λιμανιού των Χανίων ώστε είχε απομονωθεί ο «πύργος του φάρου» (F.W. Sieber»Ταξίδι στη νήσο Κρήτη και το Ελληνικό Αρχιπέλαγος το έτος 1817».
«Το επόμενο έτος (1817), στις 6 του Φλεβάρη (= 19-2ου) ξέσπασε εξακολουθητική τρικυμία. Τα κύματα έφθαναν πάνω από τα τείχη του λιμανιού και, όπως δεν είχαν από καιρό επισκευαστεί, έκαμαν κομμάτια τις επάνω πολεμίστρες (…). Και το πεζοδρόμιο στο λιμάνι, που σε όλο το μήκος ξεσπούσαν με δύναμη τα κύματα, είχε σημαντικά καταστραφεί (…)» (F.W.Sieber, ό.π. σελ. 93-128).
Ο Robert Pashley, ο οποίος ταξίδεψε στην Κρήτη την περίοδο μεταξύ 1831 και 1832 (αφού τότε αφενός ήταν διοικητής ο Μουσταφά Πασάς που είχε διοριστεί το 1830 και αφετέρου ο Πάσλευ είχε εφοδιαστεί με συστατικό γράμμα από τον Ναύαρχο Sir Pulteney Malkolm που είχε ναυαρχήσει μέχρι το 1832), αναφέρει ότι όταν ακόμα βρίσκονταν στην Κρήτη ο φάρος που βρίσκονταν στην είσοδο του λιμανιού έπεσε μια νύκτα με θύελλα. Από τα συμφραζόμενα του κειμένου συμπεραίνεται ότι αυτό συνέβη μήνα Φεβρουάριο και μάλιστα μετά την 11-2-1831 ή 1832.
Ο V. Raulin στο έργο του «Οδοιπορικό στην Κρήτη» (Description Physique de l’Ile de
Η αναγραφή του Παρλαμά (= Νικολαίδου) για τον βαρύτατο Ιανουάριο 1858, (βλ. σημείωμα για τον μήνα εκείνο) προφανώς επεκτείνεται και στον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, λόγω της εξακολουθητικότητας των κακοκαιριών και της διαφοράς των δύο ημερολογίων (Παρλαμάς, ό.π. σ. 316).
«Την 30 Ιανουαρίου 1860 (= 12-2ου) έγινε πάλιν ομοία καταιγίς (= με νότιους ανέμους) και επροξένησε πολλήν βλάβην και φθοράν εις τα δένδρα» (Παρλαμάς, σελ. 319).
«Το έτος 1870 επεκράτησε ανομβρία και λειψυδρία μεγίστη μέχρι την 7 Μαρτίου (= 20-3ου), οπού άρχισε χειμών με βροντάς, αστραπάς, χιόνας κκαι χαλάζας, διαρκέσας 28 όλας ημέρας» (Παρλαμάς σελ. 324)
Ο χειμώνας 1874-5 υπήρξε βαρύτατος, ιδιαίτερα για τα δυτικά τμήματα του νησιού, όπου επικράτησε χιονοθύελλα επί δύο σχεδόν μήνες, τον Φεβρουάριο μέχρι τέλους Μαρτίου. Μεγάλη φθορά στη γεωργία και κτηνοτροφία, λόγω της έλλειψης ζωωτροφών και τροφίμων και της αδιαφορίας της Τουρκικής Διοίκησης (Εφημερίδα «Βήμα του Λαού», 1940, Φεβρ). Για το ίδιο έτος ο Παρλαμάς (= Νικολαίδης) αναφέρει : «1874, 17 Ιανουαρίου (= 30-1ου). Αρχισε ο χειμών αδιάκοπος. Εις την 24 προς την 25 (= 6/7-2ου) χιονιά σπανία εκάλυψε τα χωρία όλα και ακόμη την Ρογδιάν μέχρι του Τοπ-Αλτί. Εκαμε μεγίστην θραύσιν εις τα ελαιόδενδρα, υπερτέραν του 1833 και 1849. Εξηκολούθησε διαρκής ο χειμών, εξαιρέσει ολίγων ημερών, και τη 22 προς τη 23 Φεβρουαρίου (= 7/8-3ου) έκαμε δευτέραν χιονιάν ήτις εκάλυψε και το Ηράκλειον. Ψύχος σπάνιον, μέχρι 5 επί του μηδενικού εκ του Ρεωμύρου, ώστε έφερε καταστροφήν εις τα δένδρα, εις τα οποία δεν επέφερεν εις την προτεραίαν χιονιάν – ήτοι ακαταλαλόγιστον ζημίαν» (Παρλαμάς, ό.π. σ. 325).
«Το 1877 Φεβρουαρίου 20 (= 5-3ου). Εγινε χιονιά διαρκέσασα 7 ώρας εις το χωρίον (= Αγιές >Παρασκιές Ηρακλείου) έως σπιθαμής, δεν έκαμεν όμως φθοράν εις τα ελαιόδενδρα, ενώ πρωτύτερα είχε κάμει ένα ψύχος, σπάνιον, οπού κατέκαυσε το βόρειον μέρος του μικρού ελαιώνος» (Παρλαμάς σ. 327, εδώ ενδιαφέρει το δεύτερο συμβάν που μάλλον τοποθετείται στον Φεβρουάριο 1877 και πρόκειται για σπανιότατη περίπτωση παγετού αφού «κατέκαυσε» ελιές !).
Και ο Φεβρουάριος 1878 υπήρξε βαρύς, όπως ολόκληρος ο παρατεταμένος χειμώνας.
Όπως αναφέρθηκε και στο άρθρο για τον Ιανουάριο, ο χειμώνας 1879-80 υπήρξε ο δριμύτερος της εκατονταετίας 1850-1949 στην περιοχή των Αθηνών, αναφέρεται δε σαν δριμύτατος και για την περιοχή του Πάδου (Β. Ιταλία). Για την Κρήτη ο Παρλαμάς, για τον Φεβρουάριο, αναφέρει συνέχιση των χιονοπτώσεων και των βροχών και ειδικότερα : «1880. (…) Κατά Φεβρουάριον και πάλιν ήρχισαν και βροχαί και κατά την 8ην (= 21-2ου) επλημμύρισεν ο Διακονιάρης εις Αγιές Παρασκιές και παρέσυρεν τον Γιάννην Καλέντζην, λυράρην, και την επιούσαν ευρέθη νεκρός εις τον Χελιονάρην, κοντά εις τους μύλους» (Παρλαμάς σ. 331, βλ. και άρθρο για Ιανουάριο),
«1882. (…) 2 Ιανουαρίου (= 15/1ου). Ηρχισεν η χιών διαρκέσασα εκατόν όλας ώρας, αφού αφαίρεσα τα διαλείμματα της εξακολουθήσεως 26 ωρών. Εψόφησαν ζώα πολλά και άλλαι ζημίαι. Διήρκεσεν ο χειμών και το ψύχος μέχρι της 20 ιδίου (= 2/2ου), οπότε επήλθε χιών δριμυτέρα της πρώτης με καταιγίδας, αίτινες κατέστρεψαν και εξερρίζωσαν δένδρα πλείστα. Επέφερεν μεγαλύτερον ψόφον εις τα πρόβατα. Επνίγησαν 5 πλοία εις Χανία, καθώς και την 29 ιδίου (= 13/3ου) έν μεγάλο πλοίον έπεσεν έξωθεν του λιμένος. Επνίγησαν 4 άνθρωποι. Οι λοιποί με πολλούς κινδύνους εσώθησαν (έξ μετά του πλοιάρχουν, Ανδρίου την πατρίδα}, το πλοίον δε κατεκερματίσθη. Νέα χιών και ψύχος ως ουδέποτε. Οι ποταμοί επλημμύρισαν, οκταπόδια πλείστα έπεσαν εις την ξηράν, εξερριζώθησαν δένδρα και κατέπεσαν εις διάφορα της νήσου μέρη» (Παρλαμάς, ό.π. σ. 335).
Ο Φεβρουάριος 1884 ήταν, όπως και ο Ιανουάριος, δριμύς (ιδίως την 20ή με το νέο ημερολ.), με ζημίες σε όλο το νησί λόγω των συνεχών βροχών Ιανουάριο και Φεβρουάριο, των θυελλών και του ψύχους, στη γεωργία - ιδίως στις ελιές - και την κτηνοτροφία, αλλά και τη ναυτιλία. Και ο Παρλαμάς (σελ. 327-8) αναφέρει ότι «(…) Μέχρι της 20 Ιανουαρίου (2-2ου) από 12 7/βρίου οπού ήρχισεν ο χειμών, δεν έπαυσεν ειμή μετά μικρά διαλείμματα, πρώτη Νοεμβρίου, τρεις ημέρας και μέχρι 20 Ιανουαρίου πάλιν ολίγα διαλείμματα τριών ημερών – χειμών πρωτοφανής ει την Κρήτη. (…) Ο ίδιος χειμών εξηκολούθησε μέχρι πρώτης Μαρτίου (14-3ου).
Ο Φεβρουάριος 1887 υπήρξε άνομβρος. Οι ουσιαστικές βροχές έλειψαν από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι τις αρχές Απριλίου. Ετσι ακολούθησε πρωτοφανής ξηρασία (βλ. και άρθρο για Αύγουστο).
Tην 5-2-1889 (= 18-2oυ) σφοδρή θαλασσοταραχή, ένα πλοίο βυθίστηκε μέσα στο λιμάνι Χανίων και υπέστη ζημίες η προκυμαία.
Το 1890 «Φεβρουαρίου 2 (= 15-2ου), χειμών μετά βροντών και αστραπών και χαλάζης επί 48 ώρας, λίαν ωφέλιμος τη γεωργία. Ψύχος πολύ» (Παρλαμάς σ. 342).
«1891. Χειμών βαρύς μετά καταιγίδων μέχρι Φεβρουαρίου 26 (= 11/3ου) (…) (Παρλαμάς ό.π. σ. 342). Ο χειμώνας αυτός χαρακτηρίζεται σαν ένας από τους βαρύτερους της 100ετίας 1850-1949 και για την Αθήνα.
Το 1893, 24-30 Ιανουαρίου (= 6 έως 12 Φεβρουαρίου) και 8 (= 21) Φεβρουαρίου σφοδρές χιονοπτώσεις αλλά και βροχοπτώσεις, πολλά δένδρα έσπασαν από τα χιόνια ή ξεριζώθηκαν σε όλο το νησί, ιδίως νομούς Χανίων (περιοχή Κισσάμου) και ακόμα περισσότερο Ηρακλείου, χάθηκαν πολλά ζώα.
Την 13 (= 26) Φεβρουαρίου 1894 ένα πλοίο εξώκειλε λόγω θαλασσοταραχής μέσα στο λιμάνι Χανίων.
Την 1η (= 13) Φεβρουαρίου 1898 σημειώθηκε η ισχυρότερη θαλασσοταραχή από πολλά χρόνια. Ζημίες υπέστησαν τα πλοία μέσα στο λιμάνι Χανίων αλλά και το ίδιο το λιμάνι, σχεδόν δε ολόκληρη η πλατεία καλύπτονταν από τα κύματα, παρά το ότι τότε την έζωναν τείχη. Στον Αποκόρωνα σημειώθηκαν οι σφοδρότερες χιονοπτώσεις των 14 τελευταίων ετών (από το 1884, βλ. παραπάνω).
Γιώργος Στυλιανάκης (υπομονή για το δεύτερο μέρος, είναι επίπονο)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου