Ζέστες

Μπορεί τα 30ρια τον Απρίλη να μην είναι σπάνια στο νησί μας, όμως δεν μπορώ να μη σχολιάσω τις θερμοκρασίες των 33-34 C που σημειώθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου χθες και σήμερα, 13 και 14 του μήνα.
Τα τελευταία 40 χρόνια τέτοιες τιμές παρατηρήθηκαν σε 8 περιπτώσεις (μαζί με φέτος) : Το 1970 (35 C την 12), το 1974 (34 C την 30), το 1983 (32 C την 25), το 1985 (34,2 C την 11), το 1990 (33,2 C την 26), το 1993 (35,6 την 13 και 15), το 1998 (32 C την 10, 11 και 12) και φέτος (33,1 C στο αεροδρόμιο και στην Κνωσσό, 34 C αν ληφθεί υπόψη και ο ... κήπος του Μιχάλη, την 13).
Η χθεσινή λοιπόν και ταυτόσημη σημερινή τιμή μπορεί να μην έσπασε ρεκόρ, ήταν όμως μια από τις 5 υψηλότερες που έχουν σημειωθεί τέτοια εποχή (με επιφύλαξη βέβαια παλαιότερων παρατηρήσεων).
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι από τις 8 περιπτώσεις στις 5 η ζέστη "χτύπησε" πάντα τις ίδιες περίπου ημερομηνίες, δηλαδή από 11 έως 13 του μήνα !
Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι η φετεινή ζέστη κράτησε τρεις ημέρες (για την ακρίβεια δυόμισυ), κάτι που επίσης δεν είναι πρωτοφανές, αφού όπως πιο πάνω είδαμε το ίδιο έγινε και το 1993 και 1998, είναι όμως η τρίτη φορά που παρατηρείται Απρίλιο μήνα από το 1966 περίπου και η πρώτη φορά από το 1998.
Πολλά φιλιά, προς το παρόν (γιατί φαίνεται ότι δεν τελειώσαμε ακόμα)
Γιώργος Στυλιανάκης

Απρίλης : Δεν χάθηκαν όλα …

Σχεδόν κάθε Απρίλη σημειώνονται ισχυροί έως θυελλώδεις Ν-ΝΑ άνεμοι με λασποβροχή αλλά συχνά και ψυχρές εισβολές, ενίοτε αξιόλογες και μάλιστα κυρίως το πρώτο δεκαήμερο (και δεν μιλάμε μόνο για το ιστορικό πανελλήνιο κύμα ψύχους της 2-4-305 π.χ. που αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς…). Αξιολογότερες χρονιές : 1893, 1926, 1929, 1940, 1953, 1987, 1993, 2000.

"Τω 1773 κατά μήνα Μάρτιον και Απρίλιον εγένοντο βροχές πολλές … και άνεμοι δυνατοί (ως φαίνεται, εις τα Ελληνικάς χώρας)» (Νέος Ελληνομνήμων, 7, 1910, Σπυρίδωνος Λάμπρου «Συλλογή ενθυμήσεων» σ. 240 αρ. 461).

«Εις τους 1785, ενθύμησιν μηνί Απρίλιος έκαμε χιόνια και νερά ημέρες δέκα, ήγουν από την πρώτην του έβαλε χερικόν. Ετζι έκαμε και ο Μάιος. Ητον και πείνα μεγάλην» (Γεωργ. Νικολετάκη «Χρονικά Σημειώματα», εις Δεττοράκην, ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΑ Τεύχος 5, 1977 αρ. σημ. 29 και 37, πρβλ. και Λ. Καραπιπέρη «On the spells of cold weather over Greece during the Spring”, 1956, σ. 11, όπου αναφέρεται ότι στην Αθήνα χιόνιζε μέχρι και την 1η Απριλίου του έτους εκείνου).

«1858, Απριλίου 4 (= 17), ημέρα Παρασκευή, άρχισε χειμών από πρωίας διαρκέσας έως την Κυριακήν μετά μεσημβρίαν, ακαταπαύστως μετά χιόνος εις τα όρη» (Παρλαμάς σ. 317)

Το 1878 «δεν έβρεξεν εις την Κρήτην από τον Απρίλιον μέχρι 13 Δεκεμβρίου (…)» (Παρλαμάς σ. 330).

1881, "8 Απριλίου (= 21-4ου), Μεγάλη Τετάρτη και Μεγάλη Πέμπτη. Καταστρεπτικός νότιος άνεμος. Επεσαν και πολλά δένδρα εις Μαλεβύζι και Αρχάνες" (Παρλαμάς ό.π. σ. 334).

1882, «(…) Ολος ο Μάρτιος και μέχρι των μέσων Απριλίου ήτο με βροχάς, ψύχη, χιόνας εις τα βουνά εξακολουθητικώς ως ουδέποτε. Προμηνύεται μεγάλη ευτυχία» (Παρλαμάς σ. 335)

1891. «(…). Ολος ο Μάρτιος άνευ βροχής, ο δε Απρίλιος μετ’αστραπών και βροντών και χιόνος με τινας διακοπάς. (…)» (Παρλαμάς, σ. 342)

1892. Την 25-3ου (= 7-4ου) ισχυρή ανεμοθύελλα εκ ΝΑ στην Κρήτη, ζημίες ιδίως στη δυτική και μάλιστα στην πεδινή Κυδωνία. Κράτησε 45 λεπτά περ. και προκάλεσε τη θραύση ή ξερρίζωσε πολλά δένδρα, ιδίως ελιές και χαρουπιές. Αντίθετα, την 11 (= 22) Απριλίου του έτους εκείνου, ίσως μια μέρα μετά για το νησί, καταγράφεται η οψιμότερη χιονόπτωση στην πόλη των Αθηνών την περίοδο 1860-1940 (Η. Μαριολόπουλος, "Σκιαγραφία του κλίματος των Αθηνών", 1956, σ. 23).

Τη νύκτα της 30/31-3ου (= 12/13 Απριλίου) 1893 σφοδρή ανεμοθύελλα σε όλο το νησί, πιθανότατα η σφοδρότερη με βάση τα γνωστά στοιχεία για την Κρήτη. Επί 3 ή αλλού 5 ώρες περίπου, έπνευσε πρωτοφανούς έντασης ριπαίος ΝΔ άνεμος. Στις πόλεις παρασύρθηκαν στέγες, επιγραφές καταστημάτων, παραθυρόφυλλα, έσπασαν τζάμια. Στα Χανιά καταστράφηκε μερικώς ο τρούλος του καμπαναριού του καθεδρικού ναού της πόλης, έπεσε ένα ξύλινο σπίτι στη Χαλέπα, εξώκειλε ένα πλοίο στο λιμάνι και ένα ανατράπηκε στη Σούδα όπου πνίγηκε ένα άτομο. Στη συνοικία Αλιγιδέ (μεταξύ Μουρνιών και εγκαταστάσεων Ναυτικού) μια σκοπιά παρασύρθηκε μαζί με τον σκοπό και βρέθηκε πολλά μέτρα μακρυά με νεκρό τον στρατιώτη, ενώ γκρεμίστηκε ο τρούλος του τοπικού τζαμιού. Μεγάλες ζημίες στο Νεκροταφείο, όπου έπεσαν όλοι οι σταυροί και μια μαρμάρινη επιτύμβια στήλη. Στους οικισμούς και χωριά κοντά στα Χανιά (Μουρνιές, Μεσκλά κλπ εκτεταμένες ζημίες στα σπίτια, ένας ακόμα νεκρός από κεραμίδι και ένας βαρειά τρυματισμένος από δένδρο. Ολοι οι ελαιώνες καλύφθηκαν από ξύλα, ο Τύπος της εποχής αναφέρει με έμφαση και ότι έπεσε μια τεράστια κουκουναριά ηλικίας 200 ετών στην έπαυλη του Δημάρχου Χανίων. Τοπικά ισχύς τυφώνα, δεν έμεινε τίποτα όρθιο. Στο Ρέθυμνο επλήγη ιδίως η επαρχία Αμαρίου. Ανυπολόγιστες ζημίες στα δένδρα και ιδίως στις ελιές, οι οποίες χάθηκαν κατά χιλιάδες σε σημείο που την 14-4-1893 (= 27-4ου) το Γενικό Δημογεροντικό Συμβούλιο Κρήτης και η Τουρκική Διοίκηση διέταξαν επανακαταμέτρηση (!) για φορολογικούς λόγους.
Η περιγραφή του Στ. Νικολαίδη υπήρξε ακόμη πιο γλαφυρή : «(…) Την τριακοστήν πρώτην του ιδίου μηνός Μαρτίου, Τετάρτην της Διακαινισίμου, έπεσε καταιγίς εις όλην την Κρήτην δια νοτιοδυτικών ανέμων, διαρκέσασα πέντε ώρας και έκαμεν ανυπολογίστους ζημίας, έσπασε δένδρα, εξερρίζωσε ωσαύτως κλπ, έρριψε κωδωνοστάσια εκκλησιών, εν οίς και της Μονής Αγκαράθου. Εκτός του Δήμου Αγιών Παρασκιών, οπού έπαθον ολιγώτερον, οι λοιποί Δήμοι της Πεδιάδος έπαθον πολλά, η επαρχία Μυλοποτάμου υπέφερεν αληθή θεομηνίαν. Ομοίως και εις Χανιά και Ρέθυμνον έγιναν μεγάλαι καταστροφαί».
Ότι η θύελλα αυτή υπήρξε πιθανότατα η σφοδρότερη μέχρι σήμερα στο νησί, προκύπτει για μένα από δύο στοιχεία : Το ένα είναι ότι για πρώτη φορά αναγράφεται ότι έπεσαν «κωδωνοστάσια εκκλησιών» ή μιναρέδες σε κλίμακα μεγαλύτερη του καθαρά τοπικού, τα κτίσματα δε αυτά ήταν εκείνη την εποχή οι υψηλότερες κατασκευές του νησιού. Δεύτερο, η θύελλα αυτή ήταν το μοναδικό καιρικό φαινόμενο που είχε εντυπωσιάσει τους προγόνους μου, σε σημείο ώστε να μου το αναφέρουν σαν το μοναδικό ενθύμιο από την παιδική τους ηλικία. Τέλος, αναφέρεται σε πολλές πηγές, όπως σε εφημερίδες των Αθηνών της εποχής, δεδομένου ότι η θύελλα αυτή προκάλεσε μεγάλες ζημίες επίσης στην Αθήνα (ως Ν-ΝΑ άνεμος), όπως και στα Κύθηρα, όπου αναφέρεται ότι «κατέστρεψε πόρτες και παράθυρα σπιτιών».

Τέλος ολόκληρο το πρώτο δεκαήμερο Απριλίου του έτους εκείνου (= από 13 έως 23 περίπου) υπήρξε βροχερό, η δε ακαταστασία διατηρήθηκε μέχρι τον Μάιο.

Την 26-3 (= 8/4ου) 1898 σφοδροί νότιοι άνεμοι έπνευσαν για ένα διήμερο, μεγάλες ζημίες στη γεωργία, ιδίως σπαρτά. Ακολούθησαν ξηροί άνεμοι και ζέστη, ώστε μέσα του μήνα γίνονταν λιτανείες για να βρέξει, απόγνωσγη.

Βροχερός, ψυχρός και ανεμώδης ο Απρίλιος 1904.

Τις έξη πρώτες ημέρες του Απριλίου 1906 σημειώθηκαν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, όπως και σε ολόκληρη την ανατολική Ελλάδα (Λ. Καραπιπέρη ό.π. σελ. 11). Επίσης κατά τον Τύπο την 2-4ου (με το νέο ημερολόγιο) ισχυρή θαλασσοταραχή προκάλεσε ένα ναυάγιο και ζημίες σε πλοία στο λιμάνι.

Την 5-4-1907 (18η) ανεμοθύελλα εκ νότου σε όλο το νησί (αναφέρεται από Στ. Κουρκούτη, κεντρικό Λιμενάρχη Χανίων).

Την 5-11/4/1909 σημειώθηκαν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

Την 2 Απριλίου 1910, αναφέρεται ότι στο λιμάνι του Ηρακλείου κόπηκαν λόγω θαλασσοταραχής οι άγκυρες του Ιταλικού ιστιοφόρου «ΕΤΡΑΣ», το οποίο και εξώκειλε στη θέση Τρυπητή, το πλήρωμά του από 7 άτομα διασώθηκε από κατοίκους (http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CE%AE).

Την 2 (= 15)-4-1911 ισχυρή κακοκαιρία και θαλασσοταραχή. Η κακοκαιρία φαίνεται ότι έπληξε όλη τη βόρεια Κρήτη, αφού σε επιστολή του τέως Βασιλέως Γεωργίου Α' από 25-4-1912 προς τον τότε Λιμενάρχη χανίων Γ. Κουρκούτη, απονέμονται συγχαρητήρια στον τελευταίο για τη διάσωση ιστιοφόρου στην παραλία Σητείας την 3-4-1911.

Την 23-4-1921 θυελλώδεις νότιοι άνεμοι σε όλο το νησί.

Την 14 (= 27)-4-1922 σημειώθηκε ανεμοστρόβιλος στα Χανιά, ελάχιστη βροχή τότε μετά από δίμηνη ανομβρία.

Από 2 έως 9 Απριλίου 1923 σημειώθηκε επίσης ισχυρό ψυχρό κύμα, θυελλώδεις άνεμοι στο Αιγαίο, πάγωσαν εν μέρει τα νερά στην Αθήνα, παγετός στην Αττική.

Ο Απρίλιος 1924 πέρασε ήρεμος, χωρίς σταγόνα βροχής.

Την 13 Απριλίου 1925 ασυνήθιστη κακοκαιρία. Χείμαρροι οι δρόμοι από ραγδαίες βροχές, σφοδροί άνεμοι, παρέλυσαν οι συγκοινωνίες. Θαλασσοταραχή, δύο ναυάγια σημειώθηκαν (ένα στα Νωπήγεια και ένα στο Ηράκλειο).

Από 4 έως 7 Απριλίου 1926 πρωτοφανής για την εποχή κακοκαιρία και μάλιστα σε όλη την Κρήτη. Γενικευμένες αλλά όχι έντονες βροχοπτώσεις, κυρίως όμως ψύχος, χιόνια και σφοδροί άνεμοι : Την 6η έπεσε χιόνι μέσα στα Χανιά (!) και η χιονόπτωση συνεχίστηκε επί δύο ημέρες στο εσωτερικό του νησιού και βέβαια στα ορεινά. Ισχυρό ψύχος, θυελλώδεις άνεμοι (9 Β. κατά τον παρατηρητή του ΜΣ Χαν), η χειρότερη θαλασσοταραχή του χειμώνα. Τα κύματα υπερέβαιναν το ύψος του κτιρίου του Ταχυδρομείου, οι βάρκες στο λιμάνι βρέθηκαν στην ξηρά. 1 ή 2 ναυάγια στον κόλπο των Χανίων. Τη νύκτα της 5ης έπεσε άφθονο χαλάζι. Σοβαρές ζημίες στη γεωργία εν γένει. Ιδίως στα πεδινά της Κυδωνίας καταστράφηκαν τα αμπέλια, οι πατάτες, εν μέρει τα δημητριακά. Ζημίες στις ελιές, ιδίως από Πλατανιά έως Ταυρωνίτη. Στις περιοχές Πλάκας και Αλμυρίδας καταστράφηκαν τελείως τα αμπέλια. Μεγάλες ζημίες στα αμπέλια στο νομό Ηρακλείου και σε όλο το υπόλοιπο νησί, καθώς και στα δημητριακά. Στο λιμάνι Ηρακλείου σημειώθηκαν ζημίες, δύο άτομα πνίγηκαν στο Ρέθυμνο. Επρόκειτο για τη χειρότερη ψυχρή κακοκαιρία χειμερινού τύπου για την εποχή στη μνήμη των γεροντότερων.

Την 5-4-1928 κατά τη διάρκεια καταιγίδας έπεσε κεραυνός σε σπίτι μέσα στα Χανιά, δίπλα στο Α Γυμνάσιο και προξένησε ζημίες, επίσης για 1 λεπτό έπεσε χαλάζι σαν ρεβύθι.

Την 19 έως 22-4-1929 σημειώθηκαν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες με βορείους ανέμους, στα πλαίσια ενός πανελλήνιου ψυχρού κύματος που χαρακτηρίστηκε σαν «εξαιρετικά αιχμηρό» και μεγάλης διάρκειας (Λ. Καραπιπέρη «On the spells of cold weather over Greece during the Spring”, ό.π. σελ. 5. Οι μέσες θερμοκρασίες την 18η έπεσαν κατά 10,5 C σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα. Σύμφωνα με την ίδια εργασία, η θερμοκρασία στα ορεινά σημεία της Κρήτης κατέβηκε κάτω από 4 C).

Την 9η Απριλίου 1931 ισχυρές βροχές σε ολόκληρο το νησί, μετά από ισχυρότατους Α ανέμους. Από δε τα μεσάνυκτα διήμερη δυνατή κακοκαιρία, με ραγδαίες βροχές, ψύχος, σφοδρούς Β. ανέμους με θαλ/χή και χιόνια στα βουνά.

Την 14 έως 17-4-1932 ραγδαίες βροχές και χιόνια στα ορεινότερα. Τη νύκτα της 25/26η σφοδρότατος νότιος άνεμος, ζημίες ιδίως στα φώτα των δρόμων (και βραχυκυκλώματα). Σημαντικές ζημίες στην επαρχία Κυδωνίας, ιδίως αμπέλια, αμυγδαλιές αλλά και σε όλα τα δένδρα, σχεδόν πλήρης καρπόπτωση.

Την 10-4-1933 άφθονα χιόνια στα ορεινότερα, βροχές στα πεδινά.

Ο Απρίλιος 1935 πέρασε με μηδενικά ύψη βροχής (μόνο την 1η του μήνα έπεσαν τοπικές ψεκάδες).

Την 14/15-4-1937 σφοδρός λίβας πάλι έρριξε χιλιάδες πορτοκάλια και έσπασε δένδρα, πολύ υψηλές θερμοκρασίες στη Β. Κρήτη

Την 6-4-1938 ζημίες στα υπό ανθοφορία δένδρα εξαιτίας του ψύχους και του ισχυρού ανέμου. Οι συνθήκες αυτές παρατάθηκαν μέχρι την 20 του μήνα, με συνεχείς βροχές και ψύχος.

Τη νύκτα της 22/23-4-1939 σφοδρότατος νότιος άνεμος. Μικροζημίες στις πόλεις της βόρειας ακτής, οι οποίες «σκεπάστηκαν» από άμμο και σκόνες.

Από 1 έως 3-4-1940 συνεχείς ραγδαιότατες βροχές. Επεσαν πολλοί τοίχοι έξω από την πόλη των Χανίων, ζημίες στην ύπαιθρο, κατολισθήσεις. Παράκαιρο ψύχος. Ο Απρίλης αυτός υπήρξε ο πιο υγρός της καταγραμμένης ιστορίας, με 257 χιλ. στα Χανιά και με το μεγαλύτερο επίσης ημερήσιο ύψος βροχής για τον μήνα, με 97,2 χιλ την 1η, αλλά η τιμή ανεβαίνει στα 116 χιλ αν το 24ωρο μετρηθεί από 08.00 της 1ης έως την 08.00 της 2ης Απριλίου, όπως γίνεται σήμερα. Επίσης την 14η ισχυρές καταιγίδες στο νησί, στο Ηράκλειο αναφέρθηκε Δυτικός άνεμος (;) εντάσεως 10 Β.

Την 5-4-1941 σημειώθηκε στην Αθήνα η πρωιμότερη "τροπική" ημέρα της περιόδου 1891-1958, με μέγιστη θερμοκρασία 30,0 C (Φ. Καραπιπέρη, "Συμβολή εις την μελέτην των τροπικών ημερών εν Αθήναις", 1959, σ. 1). Αν λάβομε υπόψη μας την αντιστοιχία των θερμοκρασιών στη βόρεια Κρήτη με εκείνες των Αθηνώνκατά τον φετεινό θερμό Απρίλη, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η θερμοκρασία στα βόρεια του νησιού πρέπει λογικά να ξεπέρασε αρκετά την τιμή αυτή. Αλλωστε οι μετεωρολογικές συνθήκες μεταξύ 3 και 5-4-1941 ευνοούσαν και τους νότιους καταβάτες στην Κρήτη...

Την 27 Απριλίου 1944 αναφέρεται δυνατή χιονόπτωση στην Αττική (μήνυμα Καρακούλη στην HellasWeather την 11-6-2010). Εδώ ;

Ο Απρίλιος 1945 παρουσίασε μηδενικά ύψη βροχής

1947 : Ο μήνας αρκετά υγρός, σχετικά (περ. 100 χιλιοστά γενικά). Την 12-4-1947, ημέρα του Πάσχα, ραγδαιότατες βροχές (67,1 χιλ στα Χανιά, σχεδόν όλα σε διάστημα 3 ωρών και 40’), τοπικές ζημίες. Επίσης σφοδροί άνεμοι, ψύχος και χιόνια στα ορεινά. Μικροζημίες στην ύπαιθρο.

Την 19-4-1949 ψύχος και χαλάζι σε διάφορες περιοχές του νησιού.

Την 9-4-1950 (Πάσχα, επίσης) κακοκαιρία, ψύχος και ισχυρές βροχές. Αργότερα όμως, τον ίδιο μήνα, στην Αθήνα παρατηρήθηκαν τρεις διαδοχικές "τροπικές" ημέρες, δηλαδή με θερμοκρασία πάνω από 30 C (Φ. Καραπιπέρης, ό.π. σ. 3), πράγμα που οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα με την περίπτωση του 1941, ιδίως εφόσον η βαρομετρική κατάσταση από 13 μέχρι 20 περίπου του μήνα ευνοούσε την συνεχή πνοή νοτίων ανέμων στην Κρήτη.

Τον Απρίλιο 1952, ιδίως την 3 και περισσότερο την 17, επικράτησαν ισχυροί συνεχείς θερμοί νότιοι άνεμοι. «Κάηκαν» τα λαχανικά, έλυωσαν τα χιόνια, πρωτοφανής ζέστη.

Το πρώτο 15ήμερο Απριλίου 1953, μήνας που ήταν σχεδόν εξίσου ξηρός με τους δύο προηγούμενους, επικράτησαν ασυνήθεις υψηλές θερμοκρασίες. Αρχισαν τα θαλάσσια λουτρά από πολλούς. Αναφέρθηκε ότι οι ζέστες ήταν πρωτοφανείς στη μνήμη των παλαιότερων. Την 15-16η άγρια ανεμοθύελλα επί 24 ώρες στο νομό Χανίων, ιδίως στις ανατολικές περιοχές, με νότιους ανέμους. Ζημίες στην πόλη, αλλά ιδίως στην παραπάνω επαρχία : Ετσι, στον Αποκόρωνα σοβαρές ζημίες σε σπίτια του κεντρικού-βορείου τμήματος, όπου οι στέγες παρασύρθηκαν μερικώς ή ολικώς, σε μεγάλη κλίμακα, μεταξύ άλλων και η στέγη του Δημοτικού Σχολείου Κεφαλά. Ξερριζώθηκαν πολλά δένδρα. Στην επαρχία Κυδωνίας σημειώθηκαν σοβαρές ζημίες σε σπίτια και δένδρα στα Κεραμειά, στο Κατωχώρι παρασύρθηκε ένα σπίτι και έμειναν μόνο οι τοίχοι, καθώς και η στέγη και τα κουφώματα του Δημοτικού Σχολείου Κατωχωρίου και Κάμπων. Στο δεύτερο χωριό παρασύρθηκαν στέγες και έσπασαν τα τζάμια των σπιτιών, ξεριζώθηκαν τελείως περί τα 300 δένδρα, ένα άτομο παρασύρθηκε σε χαράδρα και σκοτώθηκε, στα πορτοκαλοχώρια σημειώθηκε καρπόπτωση 50-90 % και σοβαρές ζημίες στις ελιές. Ζημίες επίσης στη Σκουραχλάδα. Στο Ακρωτήρι επίσης μεγάλες ζημίες στα σιτηρά, κηπευτικά και καπνά, έσπασαν κλαδιά. Ενα πλοίο εξώκειλε στη Σούδα. Στην Κίσσαμο μεγάλες ζημίες σε δένδρα, ιδίως στα Παλιά Ρούματα.

Τον Απρίλιο 1955, χειμωνιάτικες συνθήκες, τρικυμία, ψύχος, βυθίστηκαν βάρκες.

Την 4-4-1956 επικράτησε σφοδρός και καυστικός νότιος άνεμος, καταστράφηκαν μεγάλες ποσότητες πορτοκαλόκαρπου (από 40 – 65 %), το ίδιο την 6η. Χαμηλές πιέσεις και τις δύο ημέρες (994 και 997 ΗΡ αντίστοιχα). Όπως αναφέρθηκε, ο άνεμος ήταν τελείως ξηρός, με ψεκάδες λασποβροχής μόνο στις παραπάνω ημερομηνίες.

Ξηρός και καυστικός ο Απρίλιος 1958, σοβαρές κατά τόπους ζημίες στις καλλιέργειες.

Την 2 και 3-4-1959 έπεσαν ραγδαίες βροχές και χαλάζι στο νησί, μικροζημίες σε καταστήματα στην πόλη Χανίων, παραλίγο νέα καταστροφή στον Κάτωλα.

Ο Απρίλιος 1960 υπήρξε πολύ υγρός σχετικά (περί τα 150 χιλιοστά ανά το νησί). Οι περισσότερες βροχές έπεσαν την 16η, οπότε σχεδόν 100 χιλιοστά σε 24 ώρες κατά τόπους, με Β. ανέμους βαθμιαία. Την 30ή σφοδρός ΝΑ άνεμος με ζημιές στην περιοχή Χανίων και Ακρωτηρίου. Πολλά δένδρα ξεριζώθηκαν ή έσπασαν, ιδίως καταστράφηκαν οι κληματαριές. Κήποι, αμπέλια, εσπεριδοειδή και οπωροφόρα κυριολεκτικά ραβδίστηκαν.

Τη νύκτα της 3/4-4-1964 σφοδρότατοι Α-ΝΑ άνεμοι, ζημίες ιδίως στα Χανιά.

Αρχές Απριλίου 1965 επικράτησαν χαμηλές θερμοκρασίες (4,8 ή κατ’άλλους 5 C στο Ηράκλειο την 1 και την 4, η δεύτερη χαμηλότερη). Αντίθετα την 21η έπνευσαν σφοδροί νότιοι άνεμοι.

Ο Απρίλιος 1969 υπήρξε ψυχρός : Η μέση μέγιστη στα Χανιά ήταν μόλις 16,6 C στα Χανιά, 17,5 C στο Ηράκλειο. Στο Ρέθυμνο την 11η σημειώθηκε θερμοκρασία 5 C (θεωρείται η χαμηλότερη για την πόλη), η οποία στο Ηράκλειο σημειώθηκε την επομένη ημέρα. Την 18η έπνευσαν σφοδροί Ν-ΝΔ άνεμοι, ζημιές στην ύπαιθρο.

Αντίθετα ο Απρίλιος 1970 υπήρξε θερμός : Την 12η σημειώθηκαν ύψη της τάξεως των 32,2 C στα Χανιά, 33 C Ρέθυμνο και 35 C στο Ηράκλειο. Επίσης τις τρεις τελευταίες ημέρες του μήνα επικράτησαν θερμοκρασίες γύρω στους 30 C στο νησί (32,2 Ηράκλειο).

Την 29-4-1972 ασυνήθιστη για την εποχή βαρομετρική κατάσταση (995 Ηp στην περιοχή Ρόδου) προκάλεσαν ισχυρούς βορείους ανέμους, έντονο ψύχος και - ιδίως - καταρρακτώσεις βροχές στη Δυτική Κρήτη, όπου πλημμύρισαν όλοι οι ποταμοί, ιδίως ο Κλαδισσός. ισχυρή θαλασσοταραχή στο Ανατολικό Κρητικό.

Την 6-4-1973 ραγδαίες βροχές στο νησί (50 χιλ στο Ηράκλειο, λιγότερες Χανιά). Την 30ή του ίδιου μήνα νότιοι άνεμοι έως 100 χιλ/ώρα στο Ηράκλειο. Αντίθετα στα Χανιά σφοδροί άνεμοι έπνευσαν την 11 και την 25 του μήνα (92 και 83 χιλ/ώρα μέση δύναμη παρατήρησης αντίστοιχα, άρα περ. 120 και 100 χιλ./ώρα με ΝΑ και ΔΒΔ ανέμους αντίστοιχα).

Την 5-4-1974 σημειώθηκαν χαμηλές θερμοκρασίες, οπότε και 5 C στα Χανιά (θεωρείται ρεκόρ για την πόλη), 7 C στο Ηράκλειο. Αντίστροφα στις δύο τελευταίες ημέρες του μήνα σημειώθηκαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες, όπως 32 και 34 C στο Ηράκλειο - στα Χανιά (αεροδρόμιο) σημειώθηκαν 32 C μόνο την 30ή, σύμφωνα όμως με τον παρατηρητή του ΜΣ Χανίων την ημέρα αυτή στην πόλη παρατηρήθηκε θερμοκρασία 35,8 C, η οποία και αποτελεί το απόλυτο ρεκόρ πόλης. Την ημέρα εκείνη έπνευσε σφοδρότατος καυστικός ΝΑ άνεμος που προξένησε και αρκετές ζημίες στην ύπαιθρο της Δυτικής κυρίως Κρήτης. Ο μήνας αυτός παρουσίασε μηδενικά ύψη βροχής.

Επίσης την 1-4-1975 σημειώθηκαν 30 C στις δύο κύριες πόλεις.

Την 15-4-1976 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές στο νησί (50 χιλ Ηράκλειο, λιγότερο Χανιά), μετά από άφθονη λασποβροχή.

Την 12 έως 15-4-1977 βροχές και χαλάζι, ενώ την 12η στα ΒΔ των Χανίων παρατηρήθηκε σίφων. Την 21 και 22 του μήνα πάλι βροχές, ψύχος, θαλασσοταραχή. 4

Την 3 και 4/4/1978 σφοδροί κονιορτοφόροι άνεμοι. Την 26 το πρωί σημειώθηκε ισχυρή καταιγίδα ανά το νησί για 45’ περίπου με αιφνίδιους ισχυρούς βόρειους ανέμους και μικροζημίες στην βόρεια παραλιακή περιοχή.

Την 11-4-1982 σημειώθηκαν 31,4 C στα Χανιά

Την 12-4-1983 σημειώθηκαν 30 C στα Χανιά, ενώ την 29η 32 C στο Ηράκλειο.

Ο Απρίλιος 1984 υπήρξε ψυχρός, με 17,9 C μέση μέγιστη μήνα στα Χανιά, 18,5 C Ηράκλειο, όπου ισχυροί νότιοι άνεμοι την 3η του μήνα.

Την 10-11 Απριλίου 1985 θερμοί άνεμοι, σημειώθηκαν θερμοκρασίες 32 και 34,2 C αντίστοιχα στα Χανιά, 31 και 34,2 αντίστοιχα στο Ηράκλειο, όπου όμως η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 30 C και την 27η και 29η με 31 και 31,4 C αντίστοιχα. Σφοδροί Ν άνεμοι την 16η και 27η.

Ο Απρίλης 1986 παρουσίασε μηδενικά ύψη βροχής στο νησί, ακόμη και στα ορεινά (π.χ. Ασκύφου). Την 12η στο Ηράκλειο ο νότιος – ΝΑ άνεμος έφθασε τα 124 χιλ/ώρα (67 Knots).

Την 29 (εν μέρει και τη νύκτα προς 30) Απριλίου 1987 σημειώθηκε η πιο όψιμη κακοκαιρία και θαλασσοταραχή των τελευταίων δεκαετιών για αυτό τον μήνα, ιδίως στη Δυτική Κρήτη. Σημειώθηκαν ζημίες στο λιμάνι και στις παραλιακές περιοχές ολόκληρης της βόρειας Κρήτης, ιδιαίτερα όμως της δυτικής, παρά το ότι οι άνεμοι δεν ξεπέρασαν τα 75 χιλ/ώρα, ήταν όμως συνεχείς και αξιοσημείωτα σταθεροί (ήταν και η μοναδική περίπτωση που η ΕΜΥ ανήγγειλε ΒΑ 10 Β στο Αιγαίο κατά Απρίλιο μήνα και μάλιστα τόσο αργά). Επεσαν επίσης αρκετές βροχές (π.χ. 35 χιλ στο Ηράκλειο) και χιόνια στα ορεινότερα τμήματα. «Κάηκαν» όλα τα δένδρα που είχαν βλαστήσει σε μεγάλη ζώνη από τη θάλασσα. Οι θερμοκρασίες στη βόρεια Κρήτη τις δύο αυτές ημέρες κυμάνθηκαν μεταξύ 8 και 10 C, που είναι πολύ χαμηλές για τέλος Απρίλη. Γενικά αρκετά βροχερός ο Απρίλιος αυτός.

Ο Απρίλιος 1989 πέρασε τελείως ξηρός, ακόμη και στα ορεινά (0 χιλ. Ηράκλειο, 2,5 Χανιά), με θερμοκρασίες που την 5 και 6 έφθασαν τους 30,4 και 30,1 C αντίστοιχα στο Ηράκλειο (ελάχιστη θερμοκρασία την 6η 24 C) και τους 32 και 30 C στα Χανιά αντίστοιχα, με ισχυρούς νότιους ανέμους.

Την 26-4-1990 στο Ηράκλειο 33,2 C

Την 18/19-4-1991 σημειώθηκαν σφοδρότατοι ΝΑ άνεμοι με ζημίες σε ολόκληρη την Κρήτη (έως 70 κ). Παρατηρήθηκε νέφος κονιορτού σε όλο το νησί. Ζημίες στην ύπαιθρο, μικροζημίες όμως ακόμα και στις πόλεις (100 χιλ/ώρα στο Ηράκλειο, λιγότερο στα Χανιά.

Ο Απρίλιος 1992 χαρακτηρίστηκε από επανειλημμένους θυελλώδεις ανέμους εκ Ν-ΝΑ την 1-2, 7, 10 και 18, που προκάλεσαν επαναλαμβανόμενες ζημίες. Ετσι την 1-2 παρατηρήθηκαν μικροζημίες πλην Χανίων. Την 7η άνεμοι 50-60 κ. (ΝΑ-ΝΔ) προκάλεσαν ζημίες στη γεωργία σε όλο το νησί, ιδίως σπάσιμο δένδρων, ακόμα και μέσα στις πόλεις (στα Χανιά και Ηράκλειο ο άνεμος έφθασε σχεδόν τα 100 χιλ/ώρα), οι δε ζημίες κατά τόπους όπως ανατολικά της Γεωργιούπολης-Καβρό κλπ και ανατολικά του Ρεθύμνου ήταν εκτεταμένες και επεκτάθηκαν σε ηλιακούς θερμοσίφωνες, στέγες, θερμοκήπια κλπ. Την 10η και την 18/19η πάλι θερμοί και ισχυροί ΝΑ άνεμοι με λασποβροχή σε όλο το νησί (έως 115 χιλ/ώρα Χανιά στη δεύτερη περίπτωση).

Μετά από ένα πολύ ψυχρό ξεκίνημα (5 έως 6 C στα βόρεια παράλια), την 12 έως 15 Απριλίου 1993 συνεχείς πάλι νότιοι άνεμοι κύμα ζέστης στη διάρκεια του οποίου καταγράφηκαν θερμοκρασίες-ρεκόρ για τον μήνα αυτό : 36 β.κ. σε όλο το νησί (35,6 και 34,4 C Ηράκλειο την 13 και 15 αντίστοιχα, η πρώτη φέρεται σαν ρεκόρ πόλης, ενώ στα Χανιά την 13, 14 και 15 σημειώθηκαν 33, 34 και 35,6 C στο αεροδρόμιο αντίστοιχα, η τελευταία ελάχιστα μικρότερη από το ρεκόρ πόλης της 30-4-1974, στη Σητεία 36 C κλπ).

Την 5-4-1994 ασυνήθιστα πυκνό νέφος κονιορτού ιδίως όμως στην Ανατολική Κρήτη – Ηράκλειο, με μείωση ορατότητας σημαντικότερη του συνήθους. Επανειλημμένες λασποβροχές σε όλο το νησί.

Την 1-4-1995 αντίθετα παρατηρήθηκε έντονη επανειλημμένη χαλαζόπτωση, ψύχος και βροχές. Μάλιστα την 2-4ου σημειώθηκε θερμοκρασία 4,8 C στο Ηράκλειο, 5 C Χανιά, που αποτελεί και το δεύτερο ρεκόρ χαμηλής θερμοκρασίας για τον μήνα για τις δύο πόλεις.

Το πρώτο 10ήμερο του Απριλίου 1997 παρατηρήθηκε επίσης ασυνήθιστα ψυχρός καιρός με βροχές και παροδικά χιόνια στα ορεινότερα, ιδίως την 8-9, οπότε κανονική χιονόπτωση και δριμύ ψύχος. Την 11η του μήνα η θερμοκρασία έπεσε σε επίπεδα ρεκόρ μήνα στο Ηράκλειο : 4 C, με μέση μέγιστη μήνα μόλις 17,2 C και μέση ελάχιστη 9,2 C ενώ στα Χανιά η θερμοκρασία την ίδια περίοδο κυμάνθηκε από 5,2 έως 6 C με μέση μέγιστη μήνα 17,1 C και μέση ελάχιστη επίσης 9,2 C. Αντίθετα τη νύκτα της 19/20 του μήνα επικράτησαν θερμοί ΝΑ άνεμοι 50-60 κόμβων που προκάλεσαν ζημίες στο νησί.

Την 9 έως 12 Απριλίου 1998 σημειώθηκαν θερμοκρασίες 30-32 β.κ. στις πόλεις της βόρειας ακτής με συνεχείς νότιους ανέμους.

Επίσης την 17-4-1999 θερμοκρασία 32,4 C στα Χανιά, 30,4 C στο Ηράκλειο (με ελάχιστη 24ώρου 22,8 C)

Τη νύκτα της 10/11 Απριλίου 2000 σημειώθηκαν σφοδρότατοι νότιοι άνεμοι στη βόρεια Κρήτη, εκτός της περιοχής της πόλης των Χανίων όπου η ένταση ήταν μικρότερη. Ασυνήθιστες ζημίες σημειώθηκαν στο Ηράκλειο (και στο αεροδρόμιο, ο πύργος ελέγχου του οποίου για λίγο εγκαταλείφθηκε, ενώ στην πόλη έσπασαν τζάμια και επιγραφές), Ρέθυμνο (έσπασαν τζαμαρίες και σημειώθηκαν άλλες ζημίες) και Γεωργιούπολη (έως 120 χιλ/ώρα, ζημίες στους γνωστούς ευκαλύπτους της κωμόπολης και σε σπίτια), πολλά δένδρα έπεσαν, δίκτυα κλπ. Την 20-21 του ίδιου μήνα σημειώθηκαν κατακλυσμιαίες βροχές τουλάχιστον 50ετίας στη ΝΔ Κρήτη και ιδιαίτερα στο δυτικό και ΝΔ Σέλινο, ενώ οι βροχές στη λοιπή Κρήτη ήταν σποραδικές. Μεγάλες ζημίες σημειώθηκαν στα χωράφια, τους δρόμους που καταστράφηκαν και ανασκάφηκαν σε σημείο πρωτοφανές, στις παραποτάμιες περιοχές κλπ, ευτυχώς χωρίς θύματα. Επεσαν 6 γέφυρες, σημειώθηκαν ζημίες σε άλλες, διακόπηκαν οι συγκοινωνίες για μέρες. Οι βροχές στην περιοχή Παλαιόχωρας-Κουντούρας ανήλθαν σε 230-250 χιλ σε έξη (6) ώρες μόνο (!), δηλαδή ήταν από τις πιο έντονες σε ποσότητα και ραγδαιότητα που έχουν παρατηρηθεί στον Ελληνικό χώρο και πάντως στην Κρήτη τα τελευταία 150 χρόνια τουλάχιστον.

Την 13, 17 και 21 Απριλίου 2001 έπνευσαν ισχυροί, θερμοί και κονιορτοφόροι ΝΑ άνεμοι, με λασποβροχές. Ισχυρότεροι ήταν οι άνεμοι την 21η, οπότε σημειώθηκαν και ζημίες στη γεωργία (ελιές, αμπέλια κλπ, ενώ στους Αρμένους Αποκορώνου ξερριζώθηκε ο ιστορικός πλάτανος του χωριού ηλικίας 300 ετών). Ανεμοι έως 59 Knots στο Ηράκλειο, λιγότεροι στα Χανιά.

Ο Απρίλιος 2003 υπήρξε, μετά τον γνωστό Μάρτιο του έτους εκείνου, επίσης ψυχρός (μέση μέγιστη Ηρακλείου : 18,1 C, Χανίων 17,4 C) και αρκετά βροχερός, με φαινόμενα γενικευμένα την 2 και ιδίως την 17 (π.χ. 82 χιλ στα Χανιά). Χαλάζι έπεσε την 20ή.

Την 20-21 Απριλίου 2004 σημειώθηκαν έντονες βροχές στο νησί.

Στις αρχές Απριλίου 2005 σημειώθηκε κύμα σχετικού ψύχους με βροχές, ισχυρούς βορείους ανέμους σε όλο το νησί και αρκετά χιόνια στα βουνά, ενώ οι θερμοκρασίες τη νύκτα ήταν αρκετά κάτω από 10 β.κ. Αντίθετα την 17η ανεμοθύελλα εκ ΝΑ ιδίως στα Χανιά (102 χιλ/ώρα) όπου και μικροζημίες, πυκνό σύννεφο κονιορτού παντού με ορατότητα κάτω των 50 μ, εντονότερο από ποτέ όπως λέγεται. Ακυρώθηκαν όλες οι πτήσεις από τα δύο αεροδρόμια του νησιού. Ο μήνας υπήρξε κατά τα λοιπά φτωχός σε βροχές.

Την 7 Απριλίου 2006 σφοδροί νότιοι άνεμοι σε όλο το νησί, μικροζημίες στην περιοχή Ηρακλείου (έως 110 χιλ/ώρα), πάλι νέφος κονιορτού. Αντίθετα την 14-15 του μήνα σημειώθηκε κύμα βροχών και καταιγίδων σε όλο επίσης το νησί, ιδίως όμως στην ανατολική Κρήτη (42 χιλ. Ηράκλειο συνολικά), με ΒΔ ισχυρούς και ψυχρούς ανέμους, ιδίως στη Δυτική Κρήτη, που ακολούθησαν αμέσως μετά από μια θερμή περίοδο (π.χ. την 12η σημειώθηκαν 31,2 C στα Χανιά με σφοδρούς ΝΑ ανέμους, ενώ την επομένη μόλις 18 C).

Ο Απρίλιος 2011 ήταν επίμονα ψυχρός και βροχερός και μάλιστα γύρω στις 20, με ελάχιστες θερμοκρασίες που στο εσωτερικό του νησιού και στα ορεινότερα πλησίασαν τον 1 β. C, ενώ έπεσαν αρκετά χιόνια σε μεγαλύτερο υψόμετρο.

Τελείως ή σχεδόν ξηρός Απρίλιος είναι σύνηθες φαινόμενο. Τέτοιες περιπτώσεις παρουσιάστηκαν τα έτη 1924, 1935, 1951, 1952, 1956, 1958, 1961, 1962, 1968, 1974, 1986, 1989, 2007 κ.ά.


Πολλά φιλιά

Γιώργος Στυλιανάκης

Ο Απρίλης μπήκε με καταιγίδες και χιόνια!

Οι ποτιστικές βροχές χθες Τετάρτη 2 Απρίλη και οι καταιγίδες ως τη νύχτα που πέρασε ήταν κάτι περισσότερο από πολύτιμες για την Κρήτη. Εντυπωσιακό γεγονός το φρέσκο χιόνι στα βουνά από υψόμετρα από 1550 περίπου και πάνω. Στην εικόνα (συγνώμη για τα σύρματα...) διακρίνονται τα άφθονα νέα χιόνια στο Κουδούνι του Ψηλορείτη που έπεσαν μάλλον όλα στη διάρκεια της χθεσινοβραδυνής καταιγίδας:










Σε σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου και της ΕΜΥ καταγράφηκαν ως τώρα οι ακόλουθες ποσότητες υετού (χιλιοστά-mm):

Παλιόχωρα ΕΑΑ 30,2
Τζερμιάδων ΕΑΑ 29,2
Ιεράπετρα ΕΑΑ 27
Ιεράπετρα ΕMY 27
Σητεία ΕΜΥ 22
Καστέλι Πεδιάδος ΕΜΥ 20,4
Ηράκλειο αεροδρόμιο ΕΜΥ 20,3
Τυμπάκι ΕΜΥ 19,5
Ρέθυμνο ΕΜΥ 18,8
Σπήλι ΕΑΑ 17,4
Ηράκλειο - Κνωσός ΕΑΑ 15,6
Ελος (ΙΥΕΧ) 15
Λιμάνι Ηρακλείου ΕΑΑ 14,6
Βρύσες ΕΑΑ 13,8
Ρέθυμνο ΕΑΑ 11
Χανιά αεροδρόμιο ΕΜΥ 8,5
Χανιά πολυτεχνείο ΕΑΑ 7,4

Το αναλογικό βροχόμετρο μου στα ΝΔ της πόλης του Ηρακλείου κατέγραψε 25,7mm από τα οποία πάνω από τα 20 ως αποτέλεσμα της καταιγίδας. Σαφείς οι διαφορές με τον άξονα του Ηρακλείου (Λιμάνι-Κνωσός).

Μιχ. Δρετάκης

Πόσο θερμός μπορεί να γίνει ο Μάρτης;

Ο Μάρτης του 2008 τελειώνει σήμερα. Με ένα σχετικά κρύο βοριά, σαν να θέλει να αλλάξει τις τελικές εντυπώσεις. Οι αριθμοί όμως είναι ξεκάθαροι. Στο μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας (ίσως και όλης της ανατολικής Μεσογείου) υπήρξε άνομβρος και θερμός. Ειδικά στην Κρήτη υπήρξε πολύ άνομβρος και εξαιρετικά θερμός. Για λίγο δεν "κατάφερε" να πιάσει τις "επιδόσεις" του Μαρτίου του 2001, μιας χρονιάς ορόσημο για τον νέο αιώνα της κλιματικής αλλαγής... Για χάρη του κάναμε μια ιδιαίτερη αποτίμηση, λίγο μονομερής αφού αναφέρεται σε ένα μονάχα σταθμό, αλλά αυτό μπορούσαμε να κάνουμε στο λιγοστό μας χρόνο.

Ο Μάρτης στην Κρήτη, με βάση τα κλιματικά στοιχεία, είναι κομμάτι του χειμώνα κατά ένα μεγάλο μέρος. Γενικά είναι υγρός και ψυχρός, ψυχρότερος του Δεκέμβρη όπως σωστά σημειώνει ο Γιώργος Στυλιανάκης στο σχετικό του αφιέρωμα. Αλλά κάποιες φορές, έστω και ως εξαίρεση μας φέρνει την αύρα της Αφρικής. Και κάποιες φορές το παρακάνει... Κάναμε εδώ μια προσπάθεια να συγκρίνουμε τις θερμοκρασίες του μήνα που πέρνάει σήμερα με τους μέσους όρους θερμοκρασίας για το Μάρτιο, με βάση τα δεδομένα της ΕΜΥ για το σταθμό του Αερτοδρομίου Ηρακλείου και ακόμη με τις θερμοκρασίες του αντίστοιχου Μάρτη του 2001.

Χρησιμοποιήσαμε μέσους όρους από την ιστοσελίδα (W.U.):
http://www.wunderground.com/global/GR.html
από την οποία πήραμε και τις θερμοκρασίες για το Μάρτη του 2001. Βέβαια τα στοιχεία της δεδομένης ιστοσελίδας δεν πηγαίνουν πολύ βαθιά στο παρελθόν, ξεκινούν κάπου στο 1994.
Οι τιμές θερμοκρασίας του Μάρτη 2008 για το αεροδρόμιο Ηρακλέιου πάντα, πάρθηκαν από την ιστοσελίδα: http://www.southendweather.net/

Η σύγκριση των μέσων θερμοκρασιών του μήνα Μάρτη με τα έτη 2001 και 2008 είναι αφοπλιστικά "θερμή". Στο παρακάτω γράφημα οι μέσοι όροι για 2001/2008 είναι από το W.U. και οι μέσοι όροι αυθαίρετα δοσμένοι, προκειμένου να αναδειχθεί η διαφορά, από το μέσο όρο του αθροίσματος των μέσων μεγίστων και μέσων ελαχίστων (ημερολογιακά) όπως δίνονται στην ίδια ιστοσελίδα (στοιχεία της ΕΜΥ;). Δείτε΄, για το 2008, οτι μονάχα μία ημέρα από τις 31 η μέση θερμοκρασία κατέβηκε κάτω από το θεωρητικό μέσο όρο. Επίσης άξιο αναφοράς το 27 ως ημερήσια τιμή (δύο συνεχόμενες ημέρες!) το 2001, επίδοση που μοιάζει εξωπραγματική για Μάρτη μηνα:

ΜΕΣΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ (Μ.Ο.: 11,8oC - 2001: 16,6oC - 2008: 15,5oC) :











Η σύγκριση στις ημερήσιες ελάχιστες τιμές θερμοκρασίας είναι πολύ παρόμοια. Μόνο μια ημέρα, από τις 31, η ελάχιστη βρέθηκε κάτω από τη μέση τιμή και σε καμιά περίπτωση δε πλησίασε καν τις απολύτως ελάχιστες, γενικά κυμάνθηκε 3 βαθμούς πάνω από τις κανονικές τιμές. Και όμως ο Μάρτης του 2001 είχε ακόμα υψηλότερες επιδόσεις!

ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ (Μ.Ο.: 8,3oC - 2001: 12,3oC - 2008: 11,5oC) :












Η κατάσταση στις μέγιστες θερμοκρασίες πλησίασε πολύ το 2001, μόλις μισό βαθμό πιο κάτω η μέση μέγιστη. Αλλά βέβαια 5 ολόληρους βαθμούς πάνω του κανονικού! Σημειώθηκε η 3η μεγαλύτερη τιμή θερμοκρασίας Μαρτίου όλων των εποχών, (30,8oC) αλλά οι δύο επιδόσεις (34-32) του 2001 που φαίνονται στο γράφημα παραμένουν στην κορυφή. Πολύ ιδιαίτερο στοιχείο οτι οι 2 χρονιές 2001 και 2008 διατηρούν από 11 ημέρες μέγιστης καταγραμένης ημερήσιας θερμοκρασίας (πάντα για την περίοδο 1994-2008 και κατά το W.U.) αφήνοντας στις υπόλοιπες χρονιές μόλις 9 (πέντε από τις οποίες καταγράφηκαν τα έτη 2005-2007!). Εύλογο το ερώτημα: που βαδίζουμε;:

ΜΕΓΙΣΤΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ (Μ.Ο.: 15,4oC - 2001: 20,8oC - 2008: 20,3oC) :










Αλήθεια που βαδίζουμε; Πόσο θερμότερος μπορεί να γίνει ο Μάρτης με την κλιμακούμενη κλιματική αλλαγή στο (άμεσο πλέον) μέλλον; Μήπως θα γίνονται όλο και σπανιότερες οι αναφορές στα γδάρτης και παλουκοκάφτης στο μέλλον;

Μιχάλης Δρετάκης

Αποχρώσεις της σκόνης, Κάτω Ασίτες 23/3/08

Θολός ήλιος, κλαδιά που υποκύπτουν στη δύναμη του νοτιά...















Είναι άραγε μόνο η σκόνη που προσπαθεί να τον κρύψει;















Η ορατότητα περιορίζεται, οι ανεμογενήτριες της Αγίας Βαρβάρας άφαντες...















Κάποιος θα διακρίνει μια διάχυτη μελαγχολία στην παραπάνω φωτογραφία, κάποιος άλλος θα παρατηρήσει τη χαρά της άνοιξης στην επόμενη εικόνα, τις παπαρούνες που βγαίνουν στο σπαρμένο χωράφι:




















Η σκόνη της Αφρικής εξακολουθεί να τροφοδοτεί ένα μέρος από τη γονιμότητα της Κρήτης. Της οφείλουμε λοιπόν και ένα ευχαριστώ...

Παρά λίγο ...

Τελικά οι χθεσινές θερμοκρασίες, που δεν φαίνεται να ξεπερνιούνται σήμερα πριν πέσουν οριστικά, δεν ξεπέρασαν το ρεκόρ του 2001. Η θερμοκρασία χθες έφθασε και στις τρεις πόλεις της βόρειας Κρήτης τους 30 C (μέγιστες τιμές σύμφωνα με τις μετρήσεις της ΕΜΥ, ενώ οι ενδείξεις των σταθμών της λίστας εκτός από τα Χανιά έδωσαν τιμές ελαφρά χαμηλότερες), δηλαδή 4 ολόκληρους βαθμούς πιο κάτω. Πάλι όμως οι 30 C αποτελούν την τρίτη ή τέταρτη υψηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί για Μάρτιο. Συγκεκριμένα ήταν η τρίτη υψηλότερη για το Ηράκλειο (εκτός από τους 34 C της 26-3-2001 είχαμε 32,4 C την επομένη ημέρα, ενώ η αμέσως χαμηλότερη τιμή ήταν 29 C την 31/3/1975 και την 31/3/1977) και για το Ρέθυμνο (για το 2001 δεν έχομε στοιχεία για την πόλη, είναι όμως προφανές ότι η μέγιστη θερμοκρασία δεν υπολείπονταν εκείνης των άλλων δύο πόλεων, ενώ την 18/3/1981 σημειώθηκαν 31,8 C), ενώ για τα Χανιά ήταν η τέταρτη υψηλότερη (όπως έχομε πει, την 26 και 27/3/2001 σημειώθηκαν 33,2 και 33,4 C αντίστοιχα, ενώ την 29/3/1970 σημειώθηκαν 31.1 C). Αυτά ισχύουν με την επιφύλαξη του Μαρτίου 1952, στο τέλος του οποίου όπως αναφέραμε είχαν σημειωθεί πολυήμερες θερμοκρασίες 30-36 C στη βόρεια Κρήτη, δεν έχομε όμως ακριβή επίσημα στοιχεία.
Οσο για το νέφος σκόνης και την (ασθενέστατη κατά βάσιν λόγω ελάχιστης υγρασίας) λασποβροχή, δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο για το νησί, όπως και οι νότιοι άνεμοι.
Θα έλεγα ότι πιο αξιοσημείωτο στοιχείο ήταν η πολύ χαμηλή πίεση (996 ΗΡ για Χανιά, 997 για Ηράκλειο), η οποία δεν παρατηρείται συχνά και στις περισσότερες περιπτώσεις που έχει σημειωθεί με αφρικανικό χαμηλό, συνοδεύονταν από ανέμους πολύ ισχυρότερους από τους σημερινούς, οι οποίοι δεν ξεπέρασαν τα 75-80 χιλ/ώρα. Επίσης δεν μπορεί να μη σχολιαστεί το γεγονός ότι ειδικά στα Χανιά η θερμοκρασία των 30 C σημειώθηκε την αυγή !

Πάλι δηλαδή χάσαμε μια ευκαιρία...

Γιώργος Στυλιανάκης

Ανομβρίες...

Απίστευτης διάρκειας ανομβρία επικρατεί το τελευταίο διάστημα, και συγκεκριμένα από
την τελευταία χιονιά του Φεβρουαρίου και μέχρι σήμερα, ουσιαστικά τα ποσά υετού που έχουν
πέσει στο νησί είναι πενιχρά έως μηδαμινά. Στο τέλος τού Μάρτη ενδέχεται να αλλάξει
λίγο η κυκλοφορία, και έτσι ίσως δούμε στό νησί μας αξιόλογες βροχές.
Μετά τίς ανομβρίες αυτές, ο Μάρτης μας επιφύλαξε και πολλούς νοτιάδες (φόεν) έτσι για να
εξατμηστεί πιο γρήγορα και η παραμικρή υγρασία που έχει μείνει στην επιφάνεια του εδάφους.
Χαρακτηριστική φώτο από ισχυρό φόεν του φετινού Μάρτη.

Πεντάρης Μ.

Νέο ρεκόρ ;

Τις επόμενες ημέρες και μέχρι την 25η Μάρτη περίπου φαίνεται ότι η Κρήτη θα βρεθεί στον θερμό τομέα διαδοχικών βαρομετρικών χαμηλών αφρικανικής προέλευσης και ποικίλλης ισχύος. Εκτός από τους σχεδόν συνεχείς ισχυρούς έως θυελλώδεις νότιους ανέμους που θα επικρατήσουν και τη συνεπακόλουθη ανομβρία και νέφη κονιορτού, στη βόρεια Κρήτη οι θερμοκρασίες θα ανέλθουν σε πολύ υψηλά επίπεδα και μπορεί να απειλήσουν ακόμα και το ρεκόρ του 2001. Να θυμίσομε ότι τότε (26-27) η θερμοκρασία στο Ηράκλειο έφθασε τους 34 β.κ. (33,4 στα Χανιά) και μάλιστα με βαρομετρικές συνθήκες που διάρκεσαν λιγότερο σε σχέση με αυτές που αναμένεται να επικρατήσουν τώρα.
Δυστυχώς ένα πράγμα φαίνεται για φέτος : Ανομβρία και ξηρασία. Ο Μάρτης διάλεξε άρωμα Αφρικής. Ισως κάτι αλλάξει προς το τέλος του, αλλά δεν θα αλλάξει κάτι το σημαντικό.
Γιώργος Στυλιανάκης

Ο νοτιάς λιώνει τα χιόνια...

Φωτογραφία του Ψηλορείτη από την πλευρά του Αμαρίου. Το χιόνι λιώνει ταχύτατα. Η πικρή αλήθεια είναι οτι παρά τα χιόνια και τον υετό του Φλεβάρη που πέρασε οι νοτιάδες μπορούν να λιώσουν ταχύτατα το χιόνι αυτό και το πρόβλημα της έλλειψης νερού το καλοκαίρι να γίνει πολύ περισσότερο εμφανές... όλα αυτά ενώ κάποιες προγνώσεις δίνουν και νέα θερμή ειβολή, χειρότερη μάλιστα από αυτή που διανύουμε, στα τέλη της επόμενης εβδομάδας...

Μάρτης : Αρωμα Σαχάρας ή Αρκτικής ;

Ο μήνας αυτός δείχνει αναποφάσιστος για το ποιον δρόμο πρέπει να ακολουθήσει : Αλλοτε παρουσιάζει εμμονή στις ψυχρές εισβολές, ενίοτε σφοδρές (π.χ. 1902, 1913, 1926, 1928, πιο πρόσφατα 1987, λιγότερο 1998 και 2003) και άλλοτε χαρακτηρίζεται από ισχυρές θύελλες από αφρικανικές υφέσεις (π.χ. 1892, 1955, 1958, 1962, 1983, 1984). Ο μήνας στην Κρήτη είναι, όπως ήδη έχομε αναφέρει, κατά μεγάλο μέρος ψυχρότερος από τον Δεκέμβρη. Συνήθως οι πρώτες μέρες του είναι όχι μόνο ψυχρές αλλά και οι πιο ανεμώδεις για την Κρήτη, μαζί με τις τελευταίες του Φλεβάρη. «Υποπτες» ημερομηνίες είναι οι 8 πρώτες ημέρες, η 14-15 και από 22 έως 28 του μήνα.

Εχομε και λέμε :

Το 1861 «(…). Την 26ην Φεβρουαρίου (= 11-3ου) έγινε τρομερά τρικυμία από τας ασυνήθεις και έσπασε πλοία πολλά εις τον λιμένα μας εδώ και εις τα Χανιά και παντού και εξερρίζωσε δένδρα και έκαμε θραύσιν πολλήν και προ πάντων εις την επαρχίαν Αρκαδίας» (Παρλαμάς, ό.π. σ. 319).

Το 1870 «επεκράτησε ανομβρία και λειψυδρία μεγίστη μέχρι την 7 (= 20) Μαρτίου, οπού άρχισε χειμών με βροντάς, αστραπάς, χιόνας και χαλάζας, διαρκέσας 28 όλας ημέρας» (ήτοι μέχρι 17-4ου, Παρλαμάς σ. 324).

1874 : «Τη 22 προς τη 23 Φεβρουαρίου (= 7/8-3ου) έκαμε δευτέραν χιονιάν ήτις εκάλυψε και το Ηράκλειον. Ψύχος σπάνιον μέχρι 5 επί του μηδενικού εκ του Ρεωμύρου, ώστε έφερε καταστροφήν εις τα δένδρα, εις τα οποία δεν επέφερεν εις την προτεραίαν χιονιάν – ήτοι ακαταλόγιστον ζημίαν. » Τη 4η (= 17) Μαρτίου ανενεώθη με αστραπάς, βροντάς, χάλαζαν μέχρι 15 (= 28) ιδίου οπού κατέπαυσεν και ανεφάνη η άνοιξις. » 14 (= 27) ιδίου εβυθίσθη εν μέρος αρκετά σπουδαίον εις τον Αγιον Βλάσιον. Μέχρι 3.000 διαφόρων δένδρων εβυθίσθησαν εις την γην. Αμπέλια επίσης, διάφορα δένδρα με την γην των μετετοπίσθησαν από τα πολλά νερά. Τοιούτον διαρκή χειμώνα και ψυχρόν δεν ενθυμούνται οι γέροντες. Εκτοτε επήλθεν μεγίστη ξηρασία, εκυρίευσαν οι νότιοι άνεμοι, κατέφυγαν εις γενικάς λιτανείας, έβρεξε μικρόν και κατά τόπους τέλη Απριλίου και ολίγον ωφέλησε» (Παρλαμάς σ. 325). Για το ασυνήθιστα έντονο αυτό κύμα ψύχους αναφέρει και ο τ. καθηγητής Λ. Καραπιπέρης εις «On the spells of cold weather over Greece during the spring”, 1958, σ 11, με τη μνεία ότι επρόκειτο για το σφοδρότερο ψυχρό κύμα της άνοιξης από την αρχή των παρατηρήσεων στην Αθήνα (1861), κατά το οποίο από την 3η μέχρι την 9η του μήνα σημειώνονταν μερικός παγετός στην πόλη των Αθηνών.

1875. «Βροχερός χειμών. Προς την 14 (= 27) Μαρτίου τρικυμία σημαντική μετά χιόνων και βροντών. Εβλαψε και δένδρα εν μέρει. Εναυάγησεν εμπρός του λιμένος πλοίον και διήρκεσεν μέχρι 16 (= 29) του ιδίου, οπού έγινε μικρά διακοπή. Επομένως μέχρι τέλους διήρκεσεν ο χειμών ίδιος (= 13-4ου ;). Τον Μάρτιον τούτον εθεώρησαν ως σπάνιον και έκτακτον μήνα. Ιδωμεν» (Παρλαμάς σ. 326). Επίσης, σύμφωνα και με την εφημερίδα των Χανίων Βήμα του Λαού, Φεβρ. 1940, βαρύτατος χειμώνας έπληξε την Κρήτη τον μήνα αυτό και περισσότερο την Δυτική, χαρακτηρίστηκε δε από χιονοθύελλες που επικράτησαν μέχρι αρχές σχεδόν Απριλίου. Μεγάλες ζημίες στην κτηνοτροφία αλλά και γεωργία, όπως ήδη επισημάνθηκε και στο άρθρο για τον Φεβρουάριο (βλ. επίσης Λ. Καραπιπέρη ό.π., σ 11, με τη μνεία ότι ολόκληρη η Αττική ήταν καλυμμένη από χιόνι και στην Αθήνα χιόνιζε μέχρι την 1η Απριλίου).
1877 «Φεβρουαρίου 20 (= 5-3ου). Εγινε χιονιά διαρκέσασα 7 ώρας εις το χωρίον έως σπιθαμής, δεν έκαμεν όμως φθοράν εις τα ελαιόδενδρα, ενώ πρωτύτερα είχε κάμει ένα ψύχος, σπάνιον, οπού κατέκαυσε το βόρειο μέρος του μικρού ελαιώνος» (Παρλαμάς σ. 327).

1878 «Ο χειμών βαρύς με πολλούς όμβρους και χιόνας. Και μέχρι Μαίου έκαμε βροχάς. Τα σπαρτά, τα οπωροφόρα δένδρα, αμπέλια, ελαιόδενδρα, άπαντα αυτά εις μεγίστην εσοδείαν, αλλά κατεστράφησαν ένεκα της επαναστάσεως (…) (Παρλαμάς σ. 328).

1880, “26 Φεβρουαρίου (= 11-3ου). Εγινε χιονιά εξακολουθητική επί 24 ώρας, αβλαβής. Τη 30ή του ιδίου (;, ίσως 15-3ου) εκ νέου έγινε σφοδροτέρα χιονιά, πίπτον το χιόνι επί ώρας 48, αλλά τόσον ψυχρόν, οπού τας δύο ημέρας το ψύχος έφερε το βαρόμετρον μέχρι του μηδενικού – ασύνηθες το τοιούτον εκ Κρήτη. Εσπασαν εις διάφορα μέρη της νήσου ελαιόδενδρα αρκετά και επροξένησε διαφόρους ζημίας. Εψόφησαν και πρόβατα πλείστα και επάγωσαν και τινες άνθρωποι, εξηράνθησαν λεμονιές, πολλά ελαιόδενδρα κλπ» (Παρλαμάς σ. 532).

1882, «9 (Μαρτίου) προς το ξημέρωμα (= 22-3ου). Καταιγίς σφοδρά μετά βροντών και κεραυνών, πλημμύρα εις το τμήμα Ηρακλείου. Εις το χωρίον μας επέφερεν ζημίας αρκετάς, εν γένει δε και όλος ο Μάρτιος και μέχρι των μέσων Απριλίου ήτο με βροχάς, ψύχη, χιόνας εις τα βουνά εξακολουθητικώς ως ουδέποτε. Προμηνύεται μεγάλη ευτυχία» (Παρλαμάς σ. 335).

1884 «Ο ίδιος χειμών εξηκολούθησαν μέχρι πρώτης Μαρτίου (= 13-3ου)» (Παρλαμάς σ. 338). Σύμφωνα όμως και με τον τοπικό Τύπο, σημειώνονταν χιονοθύελλες και θαλασσοταραχές μέχρι και αρχές Μαρτίου.

Ο Μάρτιος του έτους 1887 χαρακτηρίστηκε από την πλήρη έλλειψη βροχών. Μόνο μία τετραήμερη κακοκαιρία σημειώθηκε τον Ιανουάριο και στη συνέχεια έβρεξε μόλις στις αρχές Απριλίου.

Την 6η (= 19) Μαρτίου 1889 συνεπεία θαλασσοταραχής ένα πλοίο εξώκειλε στην είσοδο του λιμανιού των Χανίων και ένα άλλο υπέστη μεγάλες ζημίες μέσα στο λιμάνι.

1891. «Χειμών βαρύς μετά καταιγίδων μέχρι Φεβρουαρίου 26 (=11-3ου). Ολος ο Μάρτιος διήλθεν άνευ βροχής (…) (Παρλαμάς σ. 342).

Ο χειμώνας 1892 υπήρξε γενικά γλυκύς. Την 24-25 Φεβρουαρίου άρχισαν να πνέουν ελαφροί νότιοι άνεμοι. Την 2η πρωινή ώρα της 26ης (= 11-3ου) οι άνεμοι στα Χανιά έπνευσαν ξαφνικά με δύναμη ισχυρής θύελλας που κράτησε λίγα μόνο λεπτά (συχνό χαρακτηριστικό των ισχυρών νοτίων ανέμων στην πόλη). Πυκνό νέφος κάλυψε την πόλη, φοβερό βουητό έδινε την αίσθηση σεισμού, όσοι δεν έσπευσαν σε καταφύγια παρασύρονταν από τον άνεμο. Πλείστα κουφώματα και καμινάδες παρασύρθηκαν, τζάμια έσπασαν, ο ξύλινος τρούλος ενός μιναρέ έπεσε, σήμαιναν μόνες τους οι καμπάνες του ναού των Αγίων Αναργύρων (!), ανατράπηκαν οι λέμβοι στο λιμάνι (με νότιο !) και μάλιστα μερικές ήταν γεμάτες με βαρέλια με λάδι, βαρειά αντικείμενα παρασύρθηκαν και έπεσαν στους δρόμους. Στην γύρω πε δινή περιοχή σοβαρές ζημίες στα περιβόλια και τους ελαιώνες, ο αριθμός μάλιστα των ελαιοδένδρων μειώθηκε σημαντικά κατά τόπους. Σχεδόν το ίδιο παρατηρήθηκε τον επόμενο μήνα. Προφανώς η θύελλα έπληξε ολόκληρο το νησί.

1893. Εξαιρετικά άσχημος Μάρτιος : «Μαρτίου προς τη ενάτη το ξημέρωμα (= 22-3ου). Ηρχισε χιονιά μετά βροντών και τρικυμίας διαρκέσασα με ψύχος 7 έως 5 άνω του μηδενικού. Η χιονιά επανελήφθη δις και το ψύχος δριμύτατον. Τέλος όλος ο Μάρτιος διήλθε βροχερός και ψυχρός και τον οποίον όλοι οι γεροντότεροι δεν έφθασαν να ίδουν. Την πρώτην Ανάστασιν έβρεχε μέχρι τέλους του μηνός (…)» (Παρλαμάς σ. 343). Στη συνέχεια σημειώθηκε ιστορική ανεμοθύελλα εκ ΝΔ σε ολόκληρο το νησί, σε ημερομηνία όμως (31-3ου) που με το νέο ημερολόγιο αντιστοιχεί στον μήνα Απρίλιο και επομένως επιφυλασσόμαστε για το επόμενο – και τελευταίο – άρθρο. Επίσης, σύμφωνα με τον Τύπο, την 22 έως 24η σφοδρότατος βόρειος άνεμος προκάλεσε ζημίες στις στέγες των οικιών και στο λιμάνι, στο οποίο ναυάγησαν 1-2 πλοία, ενώ μόλις κόπασαν οι άνεμοι σημειώθηκαν βαρειές χιονοπτώσεις, μέχρι και μέσα στην πόλη των Χανίων, πράγμα που και τότε θεωρήθηκε πρωτοφανές για την εποχή. Κατάλευκα τα πάντα.

Περί τα μέσα Μαρτίου 1894 επικράτησε κύμα ψύχους και συνεχών χιονοπτώσεων που κράτησε ένα δεκαήμερο περίπου (δηλαδή περ. από τις 26 του μήνα μέχρι τις αρχές Απριλίου).

Την 25-2 (= 10-3ου) 1898 σημειώθηκαν νεροποντές και ισχυρή θαλασσοταραχή σε ολόκληρο το νησί.

Την 8-9 Μαρτίου (= 21-22) 1899 σημειώθηκε σφοδρή θαλασσοταραχή (σύμφωνα με το ημερολόγιο του Λιμενάρχη Χανίων Στ. Κουρκούτη, Φ. 2/Α).

Γενική κακοκαιρία από 11 έως 17 Μαρτίου 1902, στα πλαίσια πανελλήνιου σφοδρού ψυχρού κύματος που έπληξε κυρίως την ανατολική και νότια Ελλάδα (βλ. και Καραπιπέρη ό.π.).

Ολόκληρος ο Μάρτιος 1904 πέρασε με βροχές, χιόνια, ψύχος και θαλασσοταραχή, ιδίως την 9 και 11η (= 22 και 24η), οπότε επεκράτησαν σφοδρότατοι ΒΑ άνεμοι. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το ημερολόγιο Στ. Κουρκούτη (Φ. 21/Α).

Μια νύχτα προς το τέλος Φεβρουαρίου 1907 (= αρχές Μαρτίου, ίσως 10, ακόμα το ψάχνω) θυελλώδεις ΝΔ άνεμοι προκάλεσαν μεγάλη θαλασσοταραχή στην περιοχή της δυτικής Κρήτης που είχε σαν αποτέλεσμα το φοβερό ναυάγιο του Αυστριακού Υπερωκεανείου Imperatrice έξω από το Ελαφονήσι, στο οποίο πνίγηκαν 300 άτομα, τα οποία και τάφηκαν ως επί το πλείστον στο νησάκι. Από τότε ανεγέρθηκε ο γνωστός φάρος που τελικά κατεδαφίστηκε από τους Γερμανούς στην Κατοχή.

Από 2-8/3/1913 (νέο ημερολόγιο) κατά τον Καραπιπέρη (ό.π.) σημειώθηκε το σπουδαιότερο ψυχρό κύμα κατά μήνα Μάρτιο (μετά το 1874), με σφοδρές χιονοπτώσεις ακόμη και στα παράλια της νότιας χώρας. Παρά την έλλειψη αναφορών στο Τύπο, αυτό πρέπει να επηρέασε και το νησί.

Την 17-2ου (= 2-3ου) 1920 θύελλα εκ βορρά σημειώθηκε ιδίως στη Δυτική Κρήτη (ο παρατηρητής του ΜΣ Χανίων σημείωσε άνεμο 10 Β), συνοδεύτηκε δε με καταρρακτώδη βροχή (103 χιλ. στα Χανιά που αποτελεί και το ρεκόρ 24ώρου του μήνα για την πόλη, 256,7 χιλ ο μήνας, που επίσης αποτελεί απόλυτο ρεκόρ Μαρτίου). Επεσαν πολλοί τηλεγραφικοί στύλοι και δένδρα μέσα στην πόλη, η πόλη απομονώθηκε τελείως αφού έπαψε κάθε επικοινωνία με τις άλλες περιοχές και την ύπαιθρο αλλά και μέσα στην πόλη, έμειναν κλειστά τα δημόσια κτίρια, σημειώθηκε σφοδρότατη θαλασσοταραχή, έπεσαν ετοιμόρροπα σπίτια στην πόλη αλλά και στην ύπαιθρο. Ζημίες στη γεωργία.

Την 26-2ου (= 11-3ου) 1921 σημειώθηκε σφοδρή κακοκαιρία. Διακόπηκαν οι θαλάσσιες συγκοινωνίες για πολλές ημέρες, συνεχιζόμενες από τον προηγούμενο μήνα χιονοπτώσεις προκάλεσαν μεγάλες ζημίες στη γεωργία, πολλά ελαιόδενδρα έπεσαν από τα χιόνια, άλλα ξερριζώθηκαν από τον άνεμο. Στα ορεινότερα σημεία του Αποκορώνου αναφέρθηκε ότι πέθανε το ¼ των αιγοπροβάτων.

Την 21-2ου (= 6-3ου) 1922 αναφέρθηκε πτώση χιονιού μέσα στα Χανιά.

Από 1 έως 10 Μαρτίου 1926 σημειώθηκε εξακολουθητική κακοκαιρία με ανεμοθύελλες και συνεχείς βροχές. Στο Ηράκλειο υπέστησαν ζημίες στέγες και το λιμάνι. Την 10 και 11η η κακοκαιρία εντάθηκε, με ραγδαίες βροχές, χιόνια και ψύχος. Αποκόπηκε το νησί, σημαντικές ζημίες στην ύπαιθρο από πλημμύρες, έπεσαν στέγες οικιών ή και ολόκληρα σπίτια στα χωριά, καταστράφηκαν κήποι, παρασύρθηκαν δένδρα και πνίγηκαν ζώα. «Τρομερές βροχοθύελλες», όπως χαρακτηρίστηκαν, έπληξαν το Λασήθι και γενικότερα την Ανατολική Κρήτη και προκάλεσαν μεγάλες ζημίες. Η κακοκαιρία συνεχίστηκε και την 12 έως 14 του μήνα, σαρώθηκε το λιμάνι Χανίων από τα κύματα, 2 κεραυνοί έπεσαν στη Σούδα. Θεωρήθηκε ο χειρότερος Μάρτιος μετά από πολλά χρόνια. Η κακοκαιρία συνεχίστηκε έντονη και τον Απρίλιο.

Την 8-3-1928 σφοδρές χιονοπτώσεις ενέτειναν τα προβλήματα της σφοδρής κακοκαιρίας του προηγουμένου Φεβρουαρίου. Χιόνι 2,5 μέτρα στο Ασκύφου-Ιμβρο όπου αναφέρεται ότι μόνο το καμπαναριό μιας εκκλησίας εξείχε από τα χιόνια, στη Μαλάθυρο χιόνι έως 1,5 μέτρο όπου σημειώθηκαν και μεγάλες ζημίες από τα χιόνια ακόμα και στα σπίτια, ενώ οι ζημίες στις ελιές υπολογίστηκαν σε περίπου 6.000.000 δρχ της εποχής. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα αυτοκίνητα δεν μπορούσαν να φθάσουν στα Σφακιά ούτε την 11η του μήνα. Στα Μεσκλά ζημίες 4.000.000 δρχ. Από 17 έως 20 πάλι κακοκαιρία με θαλασσοταραχή, χιόνια και βροχές. Τέλος την 23η πλημμύρισε ο Κερίτης και σημειώθηκαν ζημίες στα χωριά που διασχίζει.

Την 2-3-1929 ισχυρή θαλασσοταραχή, ένα πλοίο εξώκειλε και καταστράφηκε έναντι της ΑΒΕΑ. Πλημμύρες και ζημίες στον Πλατανιά, Φουρνέ και Στύλο, χιόνια απέκλεισαν πάλι ορεινά χωριά. Η κακοκαιρία αυτή συνέβη στα πλαίσια ενός από τα σφοδρότερα ψυχρά κύματα του Μαρτίου

Κατά τα τέλη Μαρτίου 1931 (ιδίως 30-31) δριμύ ψύχος στο νησί, που ακολούθησε σφοδρό κύμα χιονοπτώσεων και παγετού ιδίως στη νότια Ελλάδα (βλ. και Καραπιπέρη ό.π., σ. 9).

Την 20/21-3-1932 σφοδρότατοι και θερμοί νότιοι άνεμοι σε όλο το νησί.

Ολόκληρος σχεδόν ο Μάρτιος 1933 πέρασε ψυχρός και τρικυμιώδης. Την 24η άφθονα χιόνια στο ορεινότερα (κατά τον παρατηρητή του ΜΣ χανίων).

Την 4-3-1934 παρατηρήθηκε β. πίεση 741,1 (= 988 ΗΡ) στα Χανιά, αλλά χωρίς άλλα φαινόμενα ή αξιοσημείωτο άνεμο.

Την 14-16 Μαρτίου 1935 ραγδαίες βροχές (50-70 χιλ/24 ώρες), ανασκάφτηκαν δρόμοι, έπεσαν λίγα σπίτια, πλημμύρες στα ποτάμια του νησιού.

Ο Μάρτιος όπως και ολόκληρη η άνοιξη 1936 ήταν άνυδρος, γίνονταν δεήσεις για να βρέξει. Το ίδιο και το 1937.

Την 3-4 Μαρτίου 1939 σημειώθηκε σφοδρή θαλασσοταραχή και προκλήθηκαν αρκετά σοβαρές ζημίες στην προκυμαία του λιμανιού των Χανίων, ένα ναυάγιο ανατολικά της πόλης (το ίδιο αναφέρει και ο παρατηρητής του ΜΣ χανίων). Την 21 έως 23 του μήνα σημειώθηκαν επίσης ασυνήθιστα χαμηλές βαρ. πιέσεις (991-3 ΗΡ στα Χανιά).

Τη νύκτα της 6/7-3-1940 βίαιος και πολύωρος νότιος άνεμος σε όλο το νησί, ζημίες στα πορτοκάλια που ήδη είχαν υποστεί μεγάλη ζημία από τη θύελλα του Φεβρουαρίου του έτους εκείνου. Ζημίες ιδίως στον Αποκόρωνα, όπου πολλά δένδρα έπεσαν σε σπίτια και παρασύρθηκαν στέγες. Το ίδιο την 29η του μήνα, με θερμό θυελλώδη νότιο άνεμο που προκάλεσε μικροζημίες στην πόλη των Χανίων (στέγες, επιγραφές) και σοβαρές ζημίες στα δένδρα και τις πρώιμες καλλιέργειες, ενώ ένα παιδί παρασύρθηκε από τον άνεμο στον Αλίκαμπο και σκοτώθηκε. Οι ζημίες ήταν ακόμα μεγαλύτερες στην Ανατολική Κρήτη. Μεγάλες ποσότητες αφρικανικής άμμου σε όλο το νησί.

Το πρώτο 15ήμερο του Μαρτίου 1943 υπήρξε ήρεμο και ξηρό, ενώ αντίθετα το δεύτερο κύλησε με άσχημο καιρό : Από την 15 έως την 20 σημειώνονταν συνεχείς βροχές, ενώ από την 20ή μέχρι το τέλος του μήνα διαδοχικές κακοκαιρίες, ιδίως την 24η.

Ο Μάρτιος 1947 υπήρξε τελείως ξηρός (μόλις 4 χιλ. Χανιά) και θερμός, μεγάλες ζημίες στα κηπευτικά και τα σιτηρά.

Την 4-3-1949 ο παρατηρητής του Μ.Σ. Χανίων αναφέρει ότι έπεσε χιόνι στην πόλη των Χανίων.

Την 4-3-1950 σημειώθηκε ανεμοθύελλα, ενώ την 24-26 επικράτησε δριμύ ψύχος, ένας κεραυνός έπεσε στο Καλάμι.

Την 22-23 Μαρτίου 1951 ραγδαίες βροχές και σφοδρός Β. άνεμος και θαλ/χή. Σοβαρές ζημίες στην προκυμαία του λιμανιού και στα πλοία στο λιμάνι, χιονοθύελλες στα ορεινότερα.

Την 28-3-1952 ισχυρότατος λίβας, έπεσαν χιλιάδες πορτοκάλια, ζημίες σε σιτηρά, κηπευτικά κλπ. Ακολούθησαν θερμοκρασίες 30-36 β.κ., διότι οι νότιοι άνεμοι συνέχισαν να πνέουν και τις επόμενες 10 ημέρες.

Την 16-20 Μαρτίου 1953 έντονη ψυχρή κακοκαιρία.

Την 6-3-1954 ο παρατηρητής του ΜΣ Χανίων αναφέρει επίσης χιόνι στα Χανιά

Το πρωί της 8-3-1955 σημειώθηκε σφοδρή θύελλα εκ νότου σε όλη την Κρήτη, που όμως περιέργως αυτή τη φορά έπληξε περισσότερο τη βόρεια περιοχή της δυτικής Κρήτης και μάλιστα τα Χανιά και τα περίχωρά τους, όπου ήταν η σφοδρότερη από την 6-5-1928, ισχυρότερη εκείνης του Μαρτίου 1962 (βλ. παρακάτω) και μέχρι σήμερα δεν έχει επαναληφθεί: Ανηρπάγη η στέγη της Δημοτικής Αγοράς κατά το μεγαλύτερο μέρος της, έπεσε η καμινάδα του εργοστασίου Γαγάνη (εκεί που σήμερα είναι το υπεραστικό ΚΤΕΛ), πολλά σπίτια στην πόλη και στα περίχωρά της υπέστησαν ζημίες σε στέγες, τζάμια κλπ, έπεσαν τοίχοι, διάφορα αντικείμενα, πολλά δένδρα. Η πόλη έμοιαζε την επομένη με βομβαρδισμένη. Σύμφωνα με τον Τύπο έσπασαν όλοι οι ευκάλυπτοι και οι δενδροστοιχίες των οδών πρόσβασης της πόλης από ανατολικά (Σούδα) και δυτικά (Σταλός, παλαιά εθνική προς Κίσσαμο κλπ), εκατοντάδες ελαιών κλπ από Σούδα μέχρι Ταυρωνίτη, μεγάλα δένδρα έπεσαν στον Δημοτικό Κήπο και αλλού, έσπασαν κυπαρίσσια στο νεκροταφείο, κόπηκαν καλώδια δικτύων μέσα στην πόλη, ζημίες στα δημοτικά στέγαστρα, παρασύρθηκε η κεραία του ΡΣ Χανίων, σημειώθηκαν ζημίες στο Γαλλικό Προξενείο και στο Ναό της Ευαγγελίστριας, στις εγκαταστάσεις του Ασυρμάτου, παρασύρθηκαν οι στέγες σε 5 σπίτια στον Κλαδισσό, στο Μάλεμε, Βαμβακόπουλο, Αγυιά κλπ. Στη Σούδα παρασύρθηκαν κιβώτια και βαρέλια, στέγες μεταξύ των οποίων και εκείνη των αλευρόμυλων κλπ. Λέγεται χαρακτηριστικά ότι ένα στέγαστρο από τα Παχιανά βρέθηκε στο Καθολικό Νεκροταφείο. 20 στύλοι έπεσαν στο Καλάμι, το ίδιο στη Μαλάξα και στις Μουρνιές, Φουρνέ, Σκηνέ και όλη τη γύρω περιοχή, όπου έπεσαν 2.000 τόννοι εσπεριδοειδών ενώ κατεστράφη το 40 % των ελαιών και καλλιεργειών. Διακόπηκαν όλες οι συγκοινωνίες, ακόμα και οι λεωφορειακές. Πρωτοφανής θαλασσοταραχή στην Παλαιόχωρα. Ζημίες σε σπίτια στο Ρέθυμνο, λιγότερες στο Ηράκλειο. Ζέστη (24-25 β.κ.).

Την 1-2 Μαρτίου 1957 σημειώθηκε σφοδρή κακοκαιρία εκ Β, με ραγδαίες βροχές, δριμύ ψύχος και ισχυρότατη θαλασσοταραχή, από την οποίαν υπέστη ζημίες το κτίριο του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης (το σημερινό Γιαλί Τζαμισί, στο λιμάνι των Χανίων), όπως και κειμήλια κλπ, εξαιτίας των οποίων αποφασίστηκε η μεταφορά του σε άλλο σημείο Χιόνια μέχρι τη Γεωργιούπολη και τον Βατόλακκο. Ζημίες σε όσα δένδρα είχαν βλαστήσει.

Την 12-3-1958 ήταν η σειρά του Ηρακλείου να δοκιμάσει τη δύναμη του Νοτιά : Ισχυρή θύελλα προκάλεσε μεγάλες ζημίες στην πόλη, έπεσα μία καμινάδα εργοστασίου, παρασύρθηκε μια μεγάλη στέγη αποθηκών στο λιμάνι, άλλες οικιών, κόπηκαν δίκτυα ΟΤΕ-ΔΕΗ, ενώ στη λοιπή Κρήτη αναφέρθηκαν μεν ζημίες αλλά όχι στην ίδια έκταση.

Τέλη Μαρτίου 1960 σημειώθηκε κύμα ψύχους που προκάλεσε ζημίες ιδίως στα αμπέλια έως 40 %, ιδίως σε παραλιακές περιοχές.

Ο Μάρτιος 1961 υπήρξε πολύ βροχερός στο νησί.

Την 6-3-1962 ισχυροί νότιοι άνεμοι σε όλο το νησί. Την 8η εξαιτίας της θαλασσοταραχής προσάραξε στο στόμιο του λιμανιού το ατμόπλοιο Αφοβος. Τη νύκτα της 14/15 του μήνα πολύ βαθύ β.χ. (980 ΗΡ) από τη ΒΔ. Λιβύη προκάλεσε πάλι ισχυρή θύελλα εκ ΝΑ η οποία αυτή τη φορά έπληξε ολόκληρο το νησί όπως και ολόκληρη τη χώρα (στη λοιπή Ελλάδα σημειώθηκαν μάλιστα και αρκετά θύματα), συνοδευόμενη από υψηλή θερμοκρασία (24 β.κ.), μηδενική ορατότητα την επόμενη ημέρα και κόκκινη βροχή που έβαψε έντονα τα πάντα, ακόμα και τα χιόνια στα βουνά. Πλείστες όσες ζημίες στην πόλη των Χανίων, τον Αποκόρωνα και την περιοχή Ακρωτηρίου. Στα Χανιά έπεσαν πολλά δένδρα (π.χ. στο Α’ Γυμνάσιο, που έπεσε ο εξωτερικός τοίχος), υπέστησαν δε ζημίες όλες σχεδόν οι στέγες, τα στέγαστρα και οι δενδροστοιχίες, όπως και τα δίκτυα (κόπηκε το ρεύμα), 2 στύλοι έπεσαν στο Ακρωτήρι, 3 στην Αγιά και 1 στη Σούδα. Πορτοκαλόπτωση κατά 20 %, ξερριζώθηκαν και έσπασαν πολλές ελιές κλπ. Σοβαρές ζημίες και στην υπόλοιπη Κρήτη : Στην επαρχία Αμαρίου και Μυλοποτάμου τοπική καταστροφή, το ίδιο στη Μεσσαρά όπου καταστράφηκαν τα κηπευτικά από τον άνεμο και τη άλμη της θάλασσας που μετέφερε, δύο αλιευτικά εξαφανίστηκαν στην Παλιόχωρα και ένα καταστράφηκε στην ξηρά, μεγάλες ζημίες και στα πορτοκάλια Φόδελε αλλά και στις υπόλοιπες πόλεις της βόρειας Κρήτης, όπου παρασύρθηκαν στέγες και καμινάδες. Τέλος την 28η νέα θύελλα εκ Ν, όχι με την ίδια ισχύ πάντως, ζημίες κυρίως στην Ανατολική Κρήτη αυτή τη φορά.

Την 2-3 Μαρτίου 1972 σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες βροχοπτώσεις του άνομβρου αυτού χειμώνα (με Α. καιρό), ενώ την 13-14 του μήνα σφοδρή ψυχρή εισβολή που, εκτός από χιόνια που διέκοψαν αρκετές οδικές συγκοινωνίες στο νησί, χαρακτηρίστηκε από σφοδρότατους βόρειους ανέμους που προκάλεσαν ζημίες σε όλη την Κρήτη, ιδίως σε δένδρα και στο τηλεφωνικό και ηλεκτρικό δίκτυο σε Χανιά και Ηράκλειο, καθώς και σφοδρή θαλασσοταραχή με ζημίες. Το νησί αποκόπηκε για τρεις μέρες. Η κακοκαιρία αυτή υπήρξε πανελλήνια. Τέλος την 19 νέα κακοκαιρία με ψυχρότατους ισχυρούς ανέμους προκάλεσε μεγάλες ζημίες στα εσπεριδοειδή του νησιού, ενώ "ξεράθηκαν" από τον κρύο άνεμο ακόμα και κωνοφόρα.

Ο Μάρτιος 1976 υπήρξε αναλογικά ο πλέον πολύομβρος από το 1920 (238 χιλ Χανιά, 132 Ηράκλειο όπου τα 85 χιλ. την 12, μάλλον μέγιστο μηνός). Στο τέλος του μήνα (30) σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές με πλημμύρες και κατολισθήσεις, στη Δυτική κυρίως Κρήτη, με ισχυρούς ΒΑ ανέμους και χιόνια.

Μετά από ένα ασυνήθιστα θερμό Φεβρουάριο, την 1-2 Μαρτίου 1977 σημειώθηκε σφοδρό κύμα κακοκαιρίας με εντονώτατη πτώση θερμοκρασίας, πυκνά χιόνια σε όλο το νησί μέχρι και τα παράλια (χωρίς χιονόστρωση) και σφοδρότατους πάλι ανέμους και θαλασσοταραχή. Από τα χιόνια διακόπηκαν όλες σχεδόν οι χερσαίες συγκοινωνίες στο εσωτερικό του νησιού, ενώ για λίγες ώρες απομονώθηκε και το Ηράκλειο, χιόνια στη Μαλάξα και όλα τα ημιορεινά.

Την 19-3-1978 σημειώθηκε στο Ηράκλειο ένταση ανέμου 107 χιλ/ώρα (με νότιο άνεμο), ενώ την 13 η θερμοκρασία στο Ηράκλειο έπεσε στον 1 β.κ. και την 28 στον - 0,1 β.κ. και στις δύο πλέον πόλεις, που αποτελεί και το ρεκόρ ελάχιστης θερμοκρασίας για τον μήνα, ελαφρά μικρότερη από το 1987. Ο μήνας φαίνεται ότι υπήρξε άνομβρος, αλλά τα στοιχεία είναι αντιφατικά και όχι αξιόπιστα.

Ο Μάρτιος 1982 υπήρξε ανεμώδης για το Ηράκλειο : Σε 5 ημέρες ο άνεμος πλησίασε ή ξεπέρασε τα 100 χιλ/ώρα δηλαδή στις 12 (έως 102 χιλ. με νότο), την 24 (92,4 χιλ, με Β), την 29, 30 και 31 (102, 122 και 120,2 χιλ/ώρα αντίστοιχα, με τοπικούς νότιους ανέμους). Και ο Φεβρουάριος του έτους αυτού είχε παρουσιάσει εξάρσεις ανέμου.

Ο Μάρτιος 1983 υπήρξε πολύ ανεμώδης και ψυχρός : Σφοδροί άνεμοι έπνευσαν ιδίως στην ανατολική Κρήτη κυρίως από βόρειες διευθύνσεις (σε 6 ημέρες ο άνεμος πλησίασε ή ξεπέρασε τα 100 χιλ/ώρα, δηλαδή την 3 έως 5 και την 14 από Β/ΒΔ διευθύνσεις (με μέγιστες ριπές 102 χ/ώρα, 94,2, 120,2 ή 65 κόμβοι, που αποτελεί ίσως τη μέγιστη τιμή Β. ανέμου για την πόλη και 114,8 χιλ/ώρα), την 26 και την 31 από Ν διευθύνσεις (με μέγιστες ριπές 105,4 και 131,3 χιλ/ώρα ή 71 κόμβους αντίστοιχα, που αποτελεί τη δεύτερη μέγιστη ταχύτητα που έχει καταγραφεί επίσημα στη βόρεια Κρήτη), ενώ όσον αφορά τη θερμοκρασία η μέση μέγιστη θερμοκρασία στα Χανιά ήταν 15,7 β ενώ η μέση ελάχιστη 8,5 β.κ., στο Ηράκλειο. Κατά περίεργο τρόπο ως προς τους ανέμους το ίδιο είχε συμβεί και τον Φεβρουάριο (και) του έτους εκείνου, όπως επισημαίνεται στο αντίστοιχο άρθρο. Γενικά η διετία αυτή παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη έξαρση στους σφοδρούς ανέμους τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο ιδίως στην ανατολική Κρήτη. Σημαντικές ζημίες σημειώθηκαν στη γεωργία στην ανατολική Κρήτη από τους συνεχείς ανέμους.

Την 21 προς 22-3-1984 σημειώθηκε σύντομη αιφνίδια ανεμοθύελλα με ΝΑ άνεμο στα Χανιά (β.χ. 998 ΗΡ Δ-ΝΔ της Κρήτης), η οποία μπορεί να συγκριθεί ως προς τη διάρκεια και το αιφνίδιο με εκείνη του έτους 1892. Ο άνεμος ήταν τόσο σύντομος (περ. 40 λεπτά) ώστε δεν καταγράφτηκε επίσημα στα όργανα, αλλά ήταν σφοδρότατος (μέχρι 64 Knots) και προκάλεσε εντυπωσιακές ζημίες στην πόλη (δένδρα, τηλεοράσεις, στέγαστρα, τοίχοι κλπ) και τρόμο στους κατοίκους. Επεσαν κομμάτια από το στηθαίο του μιναρέ του Αγίου Νικολάου στη Σπλάντζια. Το ίδιο ζημιογόνος υπήρξε ο άνεμος και στη Σούδα, όπου έριξε όλες τις πινακίδες, κατέστρεψε τον περίβολο του σταδίου, έσπασε δεκάδες δένδρα και παρέσυρε στέγες. Ο άνεμος υπήρξε σφοδρός και στη λοιπή Κρήτη (έως 124 χιλ. στο Ηράκλειο), αλλά χωρίς να σημειωθούν ιδιαίτερες ζημίες.

Την 2-3-1986 έπνευσαν νότιοι άνεμοι έως 102 χιλ/ώρα στο Ηράκλειο.

Ο Μάρτιος 1987, όπως όλοι ξέρομε, υπήρξε εξαιρετικά ψυχρός και χιονώδης. Από την 3 έως και την 12 του μήνα σημειώθηκαν αλλεπάλληλες ψυχρές εισβολές, με κύματα χιονοπτώσεων που κάλυψαν ολόκληρο το νησί, μέχρι και τα παράλια πρόσκαιρα, μεγάλες ζημίες στη γεωργία και κτηνοτροφία, παρέλυσε το νησί. Οι χιονοπτώσεις σημειώθηκαν ιδίως την 7-8 του μήνα, οπότε χιόνισε για λίγο και μέσα στις πόλεις της βόρειας ακτής, με τοπική χιονόστρωση. Την 7 και την 13 σημειώθηκε θερμοκρασία 0 β.κ. στο Ηράκλειο, ενώ στα Χανιά η θερμοκρασία αυτή σημειώθηκε την 6 και 7 του μήνα. Η μέση ελάχιστη θερμοκρασία του μήνα ήταν 6,1 β.κ. για τα Χανιά και 6,2 για το Ηράκλειο, ενώ η μέση μέγιστη μόλις 12,8 β.κ. για τα Χανιά και 13,5 για το Ηράκλειο.

Την 12-3-1989 ραγδαίες βροχές σε όλο το νησί, πλημμύρες σημειώθηκαν στο Ηράκλειο (43 χιλ) όπου δυνατή καταιγίδα με κεραυνούς προκάλεσε υπερχείλιση του Γιόφυρου και ζημίες σε δρόμους και σπίτια. Επίσης την 25η σημειώθηκαν πλημμύρες στη Σούδα και κατολισθήσεις. Προηγήθηκε λασποβροχή. Γενικά, βροχερός μήνας, με πάνω από 100 χιλ σε όλη τη βόρεια ακτή (164 χιλ. στα Χανιά).

Αντίθετα ο Μάρτιος 1990 υπήρξε ξηρός, με μόνο 4 χιλ. στο Ηράκλειο και 3,5 χιλ. στα Χανιά.

Την 5-3-1991 σημειώθηκε σφοδρή θύελλα με ξηρούς ΒΒΔ ανέμους στη ΝΑ Κρήτη. Σαρώθηκαν τα θερμοκήπια, στην Ιεράπετρα σημειώθηκαν ζημίες και σε σπίτια, ανατράπηκε ένα πούλμαν και ένα φορτηγό, στη Βιάννο ένα άτομο σκοτώθηκε από πτώση αντικειμένων, ζημίες στην Αρβη κλπ.

Tην 27-28 Μαρτίου 1992 ισχυρότατοι ΝΑ άνεμοι, λασποβροχή και πυκνά νέφη κονιορτού, το ίδιο την 27-3-1993, την 13-3-1995, την 18-3-1999, την 10-3-2002, την 5-3-2005 (σχεδόν 100 χιλ/ώρα Ηράκλειο) και την 21 και 22 Μαρτίου 2007. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις αυτές σημειώθηκαν μερικές ζημίες ακόμα και στις πόλεις της βόρειας ακτής και παρουσιάστηκαν ανωμαλίες στις αεροπορικές συγκοινωνίες. Ωστόσο δεν επρόκειτο για «ιστορικές» νοτιές.

Την 5-6/3/1994 ανεμοθύελλα, όπως εκείνη της 5-3-1991, κατέστρεψε τα θερμοκήπια στη ΝΑ Κρήτη, στην δε Αρβη ακόμα και τα μεταλλικά !

Τον Μάρτιο 1996 σημειώθηκαν εξακολουθητικές βροχές στο νησί (συνολικά 141 χιλ. στο Ηράκλειο με 14 ημέρες βροχής, λιγότερες βροχές στη δυτική Κρήτη), τοπικές κατολισθήσεις, χιόνια, ψύχος.

Την 10 έως 12 Μαρτίου 1997 αλλά και κατά ολόκληρο σχεδόν τον μήνα σημειώθηκαν συνεχείς ισχυρές βροχές σε όλη την Κρήτη : Στα Χανιά η βροχόπτωση ανήλθε σε 230 χιλιοστά, στο Ηράκλειο σε 185 χιλιοστά, πλημμύρες, κατολισθήσεις και ζημίες στο επαρχιακό δίκτυο και στον ΟΤΕ ανά το νησί.

Ο Μάρτιος 1998 υπήρξε γενικά ψυχρός και υγρός, με σχεδόν 200 χιλ. στα Χανιά (110 χιλ. έπεσαν μόνο την 27η, λιγότερο στην ανατολική Κρήτη) και μέση ελάχιστη θερμοκρασία 7,4 β.κ. Σ’αυτόν σημειώθηκαν δύο αξιοσημείωτες κακοκαιρίες : Η πρώτη την 14-15/3ου η οποία άρχισε με λασποβροχή και ισχυρότατους ΑΒΑ ανέμους, ιδίως στην ανατολική Κρήτη και συνεχίστηκε με ψύχος (μέχρι 3 β.κ.) και χιόνια μέχρι την Μαλάξα στα Χανιά και τον Προφήτη Ηλία στο Ηράκλειο, διακοπές συγκοινωνιών. Κεραυνοί έπεσαν στα Χανιά, ζημίες στον μιναρέ της Σπλάντζιας, χαλάζι έπεσε στις πόλεις. Την 25 και 26 ανεμοθύελλα (όχι πάντως πρωτοφανής) εκ ΝΝΑ σε όλο το νησί, με ζημίες ιδίως κατά τόπους σε δένδρα (πιο χαρακτηριστική ήταν η εκκρίζωση του ιστορικού κυπαρισσιού της Μονής Αρκαδίου), κυψέλες, θερμοκήπια, πολύ έντονη λασποβροχή, ζημίες στα νότια παράλια από τη θαλασσοταραχή, ιδίως στον Τσούτσουρα. Χαλάζι έβλαψε χιλιάδες στρέμματα στο νομό Ηρακλείου, κεραυνοί σε πολλά μέρη (και στο αεροδρόμιο Ηρακλείου). Σίφων ξηράς στον Ζαρό προκάλεσε σημαντικές ζημίες, το ίδιο την 26η στο Γεράνι Χανίων με θαλάσσιο σίφωνα. Ζημίες στα δίκτυα ΟΤΕ-ΔΕΗ ιδίως στα Σφακιά και Σέλινο. Ακολούθησαν συνεχείς βροχές, ψύχος και χιόνια.

Και ο Μάρτιος 1999 υπήρξε ψυχρός, ενώ την 18η θυελλώδεις ΝΑ άνεμοι (σχεδόν 100 χιλ/ώρα Ηράκλειο) προξένησαν μάλλον μικρές ζημίες σε Σούδα, Γεωργιούπολη, ανατολική Κρήτη. Λασποβροχή. Αναστάτωση στα αεροπορικάδρομολόγια.

Την 22-3-2000 πάλι ανεμοθύελλα εκ ΒΒΔ προξένησε ζημίες σε δένδρα και θερμοκήπια των νότιων τμημάτων των νομών Ηρακλείου και Λασηθίου.

Ο Μάρτιος 2001 υπήρξε πολύ θερμός και ξηρός : Οι βροχές ανήλθαν σε μόλις 6 χιλ. στα Χανιά, ακόμα λιγότερο στο Ηράκλειο, ενώ στο τέλος του μήνα σημειώθηκαν οι υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί για αυτό τον μήνα : 33,2 και 33,4 β.κ. την 26η και 27η αντίστοιχα (μέση μέγιστη θερμοκρασία 21,3 β.κ.) και 34 και 32,4 β.κ. για το Ηράκλειο αντίστοιχα, με ίδια ακριβώς μέση μέγιστη θερμοκρασία.

Ο Μάρτιος 2003 υπήρξε και αυτός, όπως και ο Φεβρουάριος, εξαιρετικά άσχημος. Την 4-5 Μαρτίου πολύωρες, ισχυρές βροχές σε ολόκληρο το νησί, νέες ζημίες (αφού ακολούθησαν τον πολύ υγρό Φεβρουάριο), ιδίως στη Μεσσαρά, Βιάννο. Ζημίες σε δρόμους, πλημμύρες στην περιοχή Πλατανιάς Ρεθύμνου. Θαλασσοταραχή. Την 17 και 18 του ίδιου μήνα σημειώθηκαν πολύωρες καταρρακτώδεις βροχές που συνοδεύτηκαν από σφοδρούς βόρειους ανέμους και θαλασσοταραχή που υπήρξε η ισχυρότερη από τον Ιανουάριο 1994. Πλημμύρες και ζημιές ιδίως στη Δυτική Κρήτη, μικροζημίες στο λιμάνι των Χανίων και στην παραλία του Μάλεμε. Τέλος την 24η χιονοθύελλες σε όλο το νησί, με σφοδρό πάλι Β άνεμο (σχεδόν 100 χιλ/ώρα στο Ηράκλειο), δριμύ ψύχος (έως 2 β.κ. Χανιά, 3,4 β.κ. Ηράκλειο), χιόνια μέχρι τα βόρεια παράλια (όχι όμως χιονόστρωση). Ζημίες στα δένδρα και στα δίκτυα, καθώς και στα νότια λόγω ανέμου (π.χ. Βιάννος). Η βροχόπτωση στα Χανιά ανήλθε σε 161 χιλιοστά, στο Ηράκλειο σε σχεδόν 100 χιλιοστά.

Οσον αφορά τις χαμηλές θερμοκρασίες, την 2-3-1973 σημειώθηκε θερμοκρασία 0 β.κ. στα Χανιά, το ίδιο την 1-3-1976 και την 6 και 7-3-1987, ενώ την 28-3-1978 έπεσε στους -0,1 β.κ. Χανιά (ρεκόρ), όπως και στο Ηράκλειο.

Τέλος οι πιο άνυδροι Μάρτιοι ήταν για τα Χανιά εκείνος του 1947 με 4 χιλ. και του 1990 με 3,56 χιλ. (4 χιλ. στο Ηράκλειο), ενώ για το Ηράκλειο ήταν ο Μάρτιος 1981 οπότε έπεσαν μόνο 1,52 χιλ.

Φαίνεται λοιπόν ότι ο μήνας παρουσιάζει κάποια περιοδικότητα ως προς τις επίμονες και ισχυρές ψυχρές εισβολές, της τάξεως της μιας φοράς περίπου κάθε δεκαετία, ακολουθώντας συχνά ένα Φεβρουάριο με παρόμοια καιρική συμπεριφορά. Οι θύελλες από νότο είναι συχνές, παρουσιάζονται περίπου κάθε χρόνο, αλλά σπάνια προξενούν εκτεταμένες και γενικές ζημίες. Τέλος παρατηρούνται – λιγότερο τακτικά - θύελλες με ξηρούς καταβάτες βόρειους ανέμους, με ζημίες στη ΝΑ Κρήτη κυρίως.

Πολλά φιλιά

Γιώργος Στυλιανάκης