Ο δροσερός μήνας Ιούλιος

Ο δροσερός μήνας Ιούλιος του Γιώργου Στυλιανάκη

«Το 1817, Ιουνίου 18 (=1η Ιουλίου) ημέρα Δευτέρα ώρα 7η (ζ’) έκαμε αστραπές, βροντές και νερό όπως ακριβώς τον χειμώνα και γέμισαν τα αυλάκια και πήρε και καρπό για τας αμαρτίας ημών (απόδοση του κειμένου που γράφτηκε από καλόγερο της Μονής Τοπλού στο περιοδικό «Μύσων» Τ. 8, σελ. 132).

Το 1912, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 8 προς 9 Ιουλίου (με το νέο ημερολόγιο) ενέσκηψε σε όλη την Κρήτη αιφνίδια καταιγίδα πρωτοφανούς εντάσεως. Ραγδαία βροχή έπεφτε επί ώρες, με κεραυνούς (δύο μέσα στην πόλη των Χανίων) χωρίς όμως θύματα. Τόση ήταν η ένταση των φαινομένων, που διατηρήθηκαν με διακυμάνσεις μέχρι την επομένη το βράδυ, ώστε οι κάτοικοι καταλήφθηκαν από φόβο (το ψυχρό αυτό κύμα από 6 έως 13 Ιουλίου θεωρήθηκε εξαιρετικό για τον μήνα αυτό από το Αστεροσκοπείο Αθηνών, βλ. μελέτη «Ψυχρά κύματα του θέρους στον Ελληνικό χώρο»). Κατά τον Λιμενάρχη Χανίων Κ. Κουρκούτη (βλ. χειρόγραφο ημερολόγιο, στα χέρια κατιόντος του) επικράτησε σφοδρότατος ΝΑ άνεμος στην ανατολική Κρήτη, που ακολουθήθηκε από σφοδρό βόρειο). Στο site http://www.Wetterzentrale.de/topkarten/fsslpeur.html της 8-7-1912 φαίνεται καθαρά
σχεδόν χειμερινός συνδυασμός χαμηλής πίεσης στον Ελληνικό χώρο με υψηλές πιέσεις της Βαλκανικής

Την 25 Ιουλίου 1936 έπεσαν άφθονες βροχές στο νησί, που προκάλεσαν ζημίες στη γεωργία. Ο Ιούλιος του έτους αυτού υπήρξε ο πλέον πολύομβρος για τα Χανιά με συνολική μηνιαία τιμή 17,8 χιλ και ημερήσιο «ρεκόρ» Ιουλίου 12,3 χιλ.

Ομοίως σημειώθηκαν ασθενείς ως επί το πλείστον βροχές στην παραλιακή Κρήτη τον Ιούλιο 1920, 1937, 1939, 1940, την 1 Ιουλίου 1942 (συνοδεύτηκε από ισχυρό βόρειο άνεμο και θαλασσοταραχή, πρβλ. άρθρο για Ιούνιο, 30/6/1942), τον Ιούλιο 1947 έως 1949, την 25 Ιουλίου 1955, τις πρώτες ημέρες Ιουλίου 1957 (βροχές στα ενδότερα, ψύχος, θαλασσοταραχή, ελαφρές βροχές και στο Ηράκλειο), την 12-7-1958 (Ηράκλειο μόνο), τον Ιούλιο 1959, 1969 και 1971, την 19-7-1974 (Χανιά μόνο), την 11-7-1975 (άφθονες για την εποχή, 7,9 χιλ. Χανιά όχι όμως Ηράκλειο), την 25-7-1977 (Χανιά μόνο), την 3-7-1983 (μόνο Ηράκλειο) και 31-7-1983 (άφθονες για την εποχή στα Χανιά όπου και σχεδόν ισοφάρησε το «ρεκόρ» του Ιουλίου 1936 με 11,94 χιλ, ενώ έβρεξε πολύ λιγότερο στο Ηράκλειο), την 29 και 30-7-1984 (στο Ηράκλειο σημειώθηκε το «ρεκόρ» των 13,97 χιλ, καταρρακτώδεις βροχές τοπικά στο εσωτερικό – Ανώγεια, ενώ δεν έβρεξε στην πόλη Χανίων, ισχυροί ψυχροί άνεμοι), την 9-7-1993 (η τιμή των 78,99 χιλ, στα Χανιά της 26-7-93 είναι εσφαλμένη, όπως και των 127 χιλ. στη Σούδα την 5-7-1996 και άλλα τόσα την 17-7-1997), την 9 και 11-7-1995 (στο Ηράκλειο μόνο την 9η), την 11, 28 και 29 Ιουλίου 2002 (το γνωστό επεισόδιο μεγάλης αστάθειας που επηρέασε και την Κρήτη και μάλιστα και τους δύο κύριους σταθμούς, με μικρότερα ύψη στο Ηράκλειο όπου έβρεξε μόνο την 11 και 28η), την 15-7-2005 (μόνο Ηράκλειο) και την 5-7-2006 (μόνο Χανιά).
Εντονη αστάθεια και ασυνήθως χαμηλή θερμοκρασία (17-18 β ελάχιστη σε όλη τη Β. Κρήτη) επικράτησαν και στις 4-5 Ιουλίου 2006, αρκετές βροχές κυρίως στο εσωτερικό της Κρήτης, περισσότερο της Δυτικής.
Το ίδιο περίπου παρατηρήθηκε την 18-7-2013 οπότε και σημειώθηκε αισθητός κυματισμός στα βόρεια παράλια, ιδίως της Δυτικής πλευράς.
Οι βροχές επομένως τον Ιούλιο στην Κρήτη δεν είναι και τόσο σπάνιες όπως γενικά πιστεύεται, αν μιλάμε για ασθενείς τιμές (περ. μια φορά στα 4 ή 5 χρόνια στα βόρεια παράλια, 1 φορά στις 2 περίπου στο εσωτερικό του νησιού). Εντονότερες όμως βροχοπτώσεις είναι σπάνιο φαινόμενο. Αυτό φαίνεται ότι συνέβαινε πάντα, αφού, συγκριτικά, στο έργο των Groove – Conterio «Τhe Climate of Crete in the Sixteenth and Seventeenth Centuries», βρέθηκαν αναφορές για νεροποντές τον Ιούλιο σε τέσσερεις μόνο περιπτώσεις (έτη 1576, 1582, 1615 και 1632 σε περίοδο ενός αιώνα.

Την 6-7-1992 σημειώθηκε παγετός στο Κατσιβέλι Σφακίων σε υψόμετρο 1950 μ ((Oliver Rackham –Jennifer Moody, «Η δημιουργία του Κρητικού Τοπίου», 2004, σ. 51).

Από πλευράς ζέστης σταχυολογούμε τα παρακάτω :

1804 : «Ενθύμησις ότι έκαμεν 5 ημέρες κάψες υπερβολικές, όπου δεν τις ενθυμείται κανείς άνθρωπος, εις τους 1804, Ιουλίου 10 (= 23), ημέραν Κυριακή εκαταχέρισεν» (Γεωργίου Νικολετάκη «Χρονικά», σε έργο του Θεοχ. Δεττοράκη «Νεοκρητικά Μελετήματα, Τ. Α, 2005, σελ. 42,59)

1811. «Εις τους 1811, Ιουλίου 13, ημέραν Πέμπτην, ήτονε ο ήλιος όλος ωσάν πιασμένος κόκκινος και μίαν αντάραν όλος ο κόσμος και εβάσταξεν έως την Κυριακήν» (ίδια πηγή)

1864 : «Εις τας 2 Ιουλίου (= 15-7ου) 1864 έγινεν τοιαύτη ζέστη ώστε δύο γυναίκες απέθανον εις Χανιά, καθόσον ανέβη το θερμόμετρον είς {..} βαθμούς. Απέθανον και 2 άνδρες παρά το όρος Καθαρόν».

Στη νεώτερη περίοδο καύσωνες σημειώθηκαν :

- Την 3-7-1960 (41,4 β. στα Χανιά).
- Την 9-7-1968 (42 β.κ. στον Μύρτο Ιεράπετρας σημειώθηκαν σύμφωνα με τους Oliver Rackham –Jennifer Moody, «Η δημιουργία του Κρητικού Τοπίου», 2004, σ.50)
- Την 13-6-1969 (40 β. στο Ηράκλειο)
- Την 20-7-1973 (40 β. στο Ηράκλειο, 44 β. στα Χανιά)
- Την 10 Ιουλίου 1977 (41 β. στα Χανιά)
- Την 27 Ιουλίου 1987 (41 β. στα Χανιά). Πρέπει να σημειωθεί ότι την περίοδο από 25 έως 28 Ιουλίου 1987 παρά τον ισχυρό καύσωνα διαρκείας που επικράτησε στην υπόλοιπη Ελλάδα, δεν σημειώθηκαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες στην Ανατολική Κρήτη επειδή διατηρήθηκε μελτέμι που ωστόσο ήταν καυτό, αντίθετα όμως σημειώθηκαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες στη Νότια Κρήτη, ιδίως Μεσσαρά, 45 β). Αναφέρθηκαν και θάνατοι οφειλόμενοι στον καύσωνα αυτό, παράλληλα – αλλά καμία σχέση αναλογικά – με την εκατόμβη θυμάτων της Αττικής..
- Την 9 Ιουλίου 1992 (40 β. στα Χανιά),
- Την 27 Ιουνίου 1995 (40 β στα Χανιά)
- Την 18 Ιουλίου 1995 (41 β. στα Χανιά)
- Την 3 και 4 Ιουλίου 1998 (43,6 β. στο Ηράκλειο και 43 β. στα Χανιά, ζημίες στη γεωργία και κτηνοτροφία, λίβας)
- Την 12 και 19 Αυγούστου 1999 με όμοιες ζημίες – αν και χωρίς θερμοκρασίες στη Βόρεια Κρήτη πάνω από 40 β
- Την 6, 9 και 12 Ιουλίου 2000 (40, 4, 42 και 41 β. αντίστοιχα στα Χανιά όπου λίβας, μέση μηνιαία θερμ/σία 33,1 β).