Αγρια Κρητικά Μελτέμια

Οι ετησίες φυσούν κάθε καλοκαίρι από την αρχαιότητα, όχι πάντως με την ίδια ένταση κάθε χρόνο.
Οι περιπτώσεις που αναφέρονται σε γραπτές πηγές (ακόμα και εκτός Κρήτης) είναι λίγες, προφανώς μόνο εφόσον οι άνεμοι αυτοί είχαν ασυνήθιστη ένταση. Ανάλογες περιπτώσεις μάλιστα τη σύγχρονη εποχή δεν θεωρούνται κάν άξιες αναφοράς στην ειδησεογραφία, προφανώς επειδή η ύπαιθρος έχει χάσει τη σημασία της σε σχέση με παλιά, το ίδιο και η αλιεία. Μόνο ο αυξημένος αριθμός πνιγμών που συνήθως καταγράφεται σε μέρες μελτεμιού στο νησί, δείχνει την έξαρση του φαινομένου. Στη νότια Κρήτη πάντως (εξόδους φαραγγιών, κοιλάδες με κατεύθυνση Β/Ν) οι άνεμοι αυτοί φαίνεται ότι πνέουν με ριπές που παρουσιάζουν μεγαλύτερη σφοδρότητα από ολόκληρη τη λεκάνη του Αιγαίου, ισχυρότεροι ακόμη και από τις βόρειες Κυκλάδες ή και τη Νότια Εύβοια ! (Γιώργος Παπακωστόπουλος «Οι Βοριάδες στο Αιγαίο», Ιστιοπλοϊκός Κόσμος IANOYAΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ‘07, τεύχος 69, πρβλ. Δρεττάκη «Οι καιροί της Κρήτης»).

Επίσης στις περιπτώσεις που βρήκα για τα τελευταία κυρίως χρόνια, υπάρχει το πρόβλημα πως δύσκολα μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τις περιπτώσεις βορείου ανέμου που συνοδεύτηκε με αστάθεια από εκείνες του καθαρού μελτεμιού. Η διαφοροποίηση δεν είναι εύκολη, αφού στο νησί μας οι θερινές βροχές, σπάνιες αλλά όχι ανύπαρκτες, συνήθως ακολουθούνται από βοριάδες που βαθμιαία παίρνουν τη μορφή ετησία. Παρακάτω θα προσπαθήσομε να κάνομε μια προσέγγιση αφαιρώντας κατά το δυνατόν τις περιπτώσεις βροχής αστάθειας. Επαναλαμβάνω, οι εξαιρετικές περιπτώσεις δεν είναι πολλές.

Ετσι για τους 16ο – 18ο αιώνες έχομε :

Το 1573 αναφέρονται ιδιαίτερα ισχυροί Β-ΒΔ άνεμοι και τρικυμιώδης θάλασσα τον Αύγουστο (Jean M. Grove - Annalisa Conterio «The climate of Crete in the sixteenth and seventeenth centuries», Padova, Italy, 1995, σ. 232)
Τον Ιούλιο 1591 αναφέρονται ιδιαίτερα ισχυροί ΒΔ άνεμοι (ίδια πηγή)
Τον Αύγουστο 1592 αναφέρονται ιδιαίτερα ισχυροί ΒΔ άνεμοι (ίδια πηγή)
Τον Αύγουστο 1694 οι ετησίες ήταν τόσο ισχυροί ώστε ο Ενετικός Στόλος χρειάστηκε είκοσι (20) μέρες για να πάει από το Σούνιο στη Χίο (Λ. Καραπιπέρης, «Επί αξιοσημειώτων τινών περιπτώσεων ετησίων ανέμων εις την περιοχήν του Αιγαίου», Επετηρίδα εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, 1969)
Το 1788 από 1η Ιουλίου μέχρι 7 Αυγούστου οι ετησίες ήταν τόσο ισχυροί ώστε καθιστούσαν απαγορευτικές τις εργασίες φόρτωσης-εκφόρτωσης στη Σαντορίνη (μαρτυρία Fauvel, ίδια πηγή).

Για να νεώτερα χρόνια έχομε τις ακόλουθες πληροφορίες για την Κρήτη βασικά :

Την 12-7-1928 οι ετησίες στην Αθήνα (Αστεροσκοπείο/πόλη) έφθασαν τα 33,8 m/sec ήτοι περ. 120 χιλ/ώρα. Αραγε, πόσο να ήταν η τιμή στην Πάρνηθα ;
Την 1 Ιουλίου 1942 ισχυρός βόρειος άνεμος και θαλασσοταραχή, αλλά και βροχή στην Κρήτη
Ο Αύγουστος 1936 χαρακτηρίστηκε από σπάνιας έντασης ετησίες στο νησί
Την 26 έως 29 Αυγούστου 1940 ψυχροί ισχυροί βόρειοι άνεμοι και ισχυρή θαλασσοταραχή Κρήτη
Αρχές Ιουλίου 1957 θαλασσοταραχή, βόρειοι άνεμοι αλλά και τοπικές βροχές Κρήτη
Ολο τον Αύγουστο 1961 σημειώθηκαν συνεχείς ισχυροί ετησίες
Την 26-27/7ου και 17-18/8ου 1971
Την 19-7-1976 (ισχυρή θαλ/χή και πνιγμοί στο νησί)
28-29/7/1977, 3 πνιγμοί στο νησί
Την 28-30/7/1978 (θυελλώδεις, προβλήματα ακόμη και στις αεροπορικές πτήσεις, 2 ναυτικά ατυχήματα από τα οποία ένα στο Ηράκλειο)
Την 13-14 και 20-21 Ιουνίου, την 9, 21-22 και 29 και 30 Ιουλίου 1984 (στην τελευταία περίπτωση ψυχροί άνεμοι, θαλασσοταραχή αλλά και βροχές στο νησί)
Την 6-8 και 22-26 Ιουλίου 1989
Την 23-24 Αυγούστου 1990 βροχές, σχετικό ψύχος και θαλ/χή
Την 2-5 και 14-15 Αυγούστου 1993 (έως 9 μπ, προβλήματα, ναυτικά ατυχήματα ανά το Αιγαίο και στο νησί)
Την 15-16 Ιουνίου (!) και 24-7-1996 (έως 9 μπ)
Την 18-6-2000 (έως 9 μπ, αποκλειστηκαν οι Κυκλάδες), καθώς και από 30/7ου έως 18/8ου ίδιου έτους.

Κατά μία θεωρία που φαίνεται ότι επαληθεύεται, οι ετησίες συνδέονται με την 11ετή περίοδο των ηλιακών κηλίδων (Λεων. Καραπιπέρη «Οn the variation of the etesians within the sunspot cycle», Geofisica Pura et Applicata, Milan, 1960, σ. 190-2). Σύμφωνα με τον αείμνηστο καθηγητή, κατά τα έτη της μέγιστης ηλιακής δραστηριότητας (που στην περίοδο 1870-1958 παρατηρήθηκε τα έτη 1870, 1883, 1893, 1905/6, 1917, 1928, 1938, 1947/8 και 1957/8) είχαμε αντίστοιχη έξαρση των ετησίων και αντίστροφα.

Ισως αυτό να είναι και ένας οδηγός για το μέλλον.

ΓΣ