Το "παραμελτέμι'' και η αστάθεια

Η προμεσημβρινή καταιγίδα, σήμερα 4/7/2009 στο νότιο Μαλεβύζι:


Να διευκρινήσω καταρχήν τι εννοώ ως "παραμελτέμι". Ουσιαστικά πρόκειται για πρόδρομα μελτέμια που φυσούν Μάη και κυρίως Ιούνη. Πολύ σπάνια, αυτό συμβαίνει φέτος, συνεχίζουν τον Ιούλιο. Δημιουργούνται κυρίως με τη δύναμη του θερμικού χαμηλού βαρομετρικού στην Τουρκία και έτσι συγκλίνουν με βάση την ξηρά γύρω από τη Μικρά Ασία, αλλά τροφοδοτούνται επίσης από το "μόνιμο" δυτικό ρεύμα της Κεντρικής Μεσογείου. Η φορά του επιφανειακού αυτού ανέμου φθάνει στην Κρήτη ως Δυτικός-Βορειοδυτικός και φυσάει με αυτή τη φορά σε μεγάλο μέρος των ακτών στα βόρεια και τοπικά και στα νότια (ως Δυτικός περισσότερο εκεί), ενώ φέρνει υπερβολικά ποσά υγρασίας στα άκρα δυτικά. Στα περισσότερα ορεινά και σε ορισμένες εσωτερικές περιοχές επικρατεί σχεδόν άπνοια ή μεταβλητοί άνεμοι που επιτρέπουν τα θερμικά ανοδικά ρεύματα. Αν ψηλότερα επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες, αν η υγρασία είναι ευνοϊκή, κάτι που είχαμε σήμερα, δημιουργούνται ιδανικές συνθήκες για φαινόμενα καλοκαιρινής αστάθειας στο εσωτερικό της νήσου. Και έτσι είχαμε μετά την καταιγίδα πραγματικό αλαλούμ νεφών:

Και με το άνεμο ψηλά ΔΝΔ το αμόνι ξεπέρασε και το Ηράκλειο σκεπάζοντας για λίγο τον ουρανό του:
Αλλά οι άνεμοι που ενισχύονται όσο η μέρα προχωρά στις ακτές και εισβάλλουν κάπως περισότερο σε εσωτερικό και σε υψόμετρο, δυσκολεύουν τη δυνατότητα επέκτασης των φαινομένων περιορίζοντας τα ανοδικά ρεύματα χάρις τα οποία δημιουργούνται τα νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης.

Η δεύτερη καταιγίδα από τον Ψηλορείτη περιορίστηκε αρκετά σε πλάτος:

Ενώ μικρές αναπτύξεις λίγο βορειότερα προσπάθησαν:
Χωρίς πλέον επιτυχία, εδώ η μέγιστη εκρηκτικότητα του παραπάνω νέφους, 10 λεπτά αργότερα:

Οι περιοχές που τελικά επηρεάστηκαν σήμερα φαίνονται στο χάρτη ηλεκτρικών φαινομένων του ΕΑΑ, εκεί όπου τα βουνά περιορίζουν το ΔΒΔ ρεύμα, Αποκόρωνας, Νοτιοανατολικός Ψηλορείτης, Μεσσαρά, νότια Λασιθιώτικα:

Μια σπάνια εικόνα, να έχεις 6 τετράγωνα των 10*10 χιλ. με κεραυνούς στην Κρήτη στις 4 του Ιούλη! Αυτά για σήμερα... ίσως αύριο πάλι!

Τα τυπικά μελτέμια, οι τυπικές ετησίες του καλοκαιριού, δημιουργούνται από τη γενικότερη θέρμανση της ξηράς στα ανατολικά μας και καθώς χαμηλές πιέσεις επικρατούν ως και λίγο ανατολικότερα της Κρήτης φορτσάρουν περισσότερο στην κάθετη Β --> Ν συνιστώσα και εκδηλώνονται: ως Β στο Ρέθυμνο, ΒΒΔ στο Ηράκλειο, ΒΑ στα άκρα δυτικά, ΒΔ στα ανατολικά με επιβράδυνση στη βόρεια ακτή και τοπικές ενισχύσεις στα νότια (καναλισμοί, καταβάτες). Η φορά αυτή δεν αφήνει πολλά περιθώρια για ανοδικά ρεύματα και θερμική αστάθεια, και αν κάποιες συνθήκες την ευνοήσουν πρόσκαιρα, αυτή περιορίζεται ασφυκτικά στα νότια των ψηλών βουνών.

Πάντως η αίσθηση της ζέστης ποικίλει ανάλογα τη θέση, σε συνδυασμό και με τη σχετική υγρασία και έτσι σε άλλες περιοχές δινουν ευχαριστη αίσθηση τα τυπικά μελτέμια και σε άλλες τα παραμελτέμια. Διαλέξτε! Εγώ συντάσσομαι με τα τυπικά!