Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2007

Δύο νέοι μετεωρολογικοί σταθμοί στην Κρήτη



Την τελευταία μέρα του Οκτώβρη προστέθηκαν στο δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών της Κρήτης, ακόμα δύο, φτάνοντας πλέον τους εννέα σε όλο το νησί οι οποίοι λειτουργούν σε 24ωρη βάση και με ελεύθερα δεδομένα στο ιντερνετ.
Υπάρχουν βεβαίως και οι εφτά σταθμοί της ΕΜΥ με καθημερινή ενημέρωση της προηγούμενης μέρας.

Οι νέες προσθήκες είναι στο Σπήλι Ρεθύμνου:
http://www.meteo.gr/stations/spili/

καθώς και στο Έλος Ινναχωρίου:
http://www.nagref-cha.gr/templates/innahori.htm
(υπό την επίβλεψη του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.)

Όλους τους Κρητικούς σταθμούς μπορείτε να τους παρακολουθείτε από την ενότητα στα δεξιά του μπλογκ "Ο καιρός τώρα".

Τρίτη 30 Οκτωβρίου 2007

Νοέμβριος, προσοχή στις μπόρες

Παρόλο που τα μέσα ύψη βροχής του μήνα αυτού, πρόδρομου του χειμώνα, είναι – περιέργως πως - μικρότερα του Οκτωβρίου, οι μπόρες του είναι το ίδιο άγριες, με πλημμύρες, ζημιές και ενίοτε θύματα. Τα χαρακτηριστικά των φαινομένων αυτών είναι ίδια με τον Οκτώβριο, δηλαδή τοπικότητα αλλά και ομοιογένεια για τη βόρεια Κρήτη. Ανεμοστρόβιλοι, τρικυμίες και χιόνια είναι επίσης αρκετά συνήθη φαινόμενα, ιδίως το τρίτο δεκαήμερο, οπότε ο καιρός αγριεύει, με μικρή προτίμηση την 21-22.

Η πρώτη μαρτυρία για τον μήνα αυτό σχετίζεται με την ιστορία του Ηρακλείου :

Το 1668 πρώιμες καταρρακτώδεις βροχές είχαν σαν συνέπεια να σταματήσει η πολιορκία του Μεγάλου Κάστρου από την 15 (= 28) Νοεμβρίου (Ν. Σταυρινίδη «Η τελευταία περίοδος της πολιορκίας του Μ. Κάστρου», 1979, σ. 26)

Νοεμβριάτικος χειμώνας αναφέρεται και το έτος 1778 από τον Sonnini (“Voyages en Grece et en Turquie”), ο οποίος αναφέρει ότι «το έτος αυτό ο χειμώνας στα Χανιά άρχισε στις 11 Νοεμβρίου (= 24/11ου). Οι πρώτες βροχές συνοδεύονταν από θύελλες, καταιγίδες και κεραυνούς. Ηταν μικρής διάρκειας αλλά δριμύτατος (…)τα φυτά σκεπάστηκαν με χιόνι και χαλάζι και εμαράθηκαν».

Την 1 (= 14) Νοεμβρίου 1864 «άρχισε βροχή από την πρώτην ώραν της νυκτός μέχρι της ενάτης και επλημμύρισεν η αγορά και εβυθίσθη, εχάλασεν το τελωνείον, επνίγη ο φύλαξ του τελωνείου. Εγινε μεγίστη ζημία εις πολλούς, ώστε γέροντες άνθρωποι δεν ενθυμούνται ομοίαν πλημμύραν εντός του Ηρακλείου. Το ίδιο έγινεν και εις Ρέθυμνον και Χανία, μόνον εις τα πόλεις και τα πλησιόχωρα παράλια» (Μεν. Παρλαμά «Ιστορικά και λαογραφικά Σημειώματα Στεφ. Νικολαίδου», Κρητ. Χρον. 1949 σ. 323).

Το έτος 1881 «Νοεμβρίου 9 (= 22-11ου). Φρικτή καταιγίς κατέστρεψε, εξεπάτωσε και κατέσπασεν ελαιόδενδρα και πλείστα άλλα δένδρα εις την ακτίνα Μητροπόλεως, Πλατάνου, Αγίων Δέκα, Αμπελούζου, Σίβα κλπ, αξίας ενός εκατομμυρίου. Το ίδιος ακολούθησεν και εις τα χωρία της επαρχίας Αρκαδίας. Η καταιγίς διήρκεσε δύο ώρας σχεδόν, ημέραν. Εις άλλο μέρος δεν έγινεν ουδέν» (Παρλαμάς, ό.π. σελ. 334).

Το 1883, «19 προς τα 28 8/βρίου (= 10-11ου) : «Δι’όλης της νυκτός ραγδαιοτάτη βροχή καταστρέψασα οικίας, τους δρόμους, την θύραν του λιμένος. Εξερρίζωσε και την πλάτανον του Χιαντριβανιού, + αριθ. 4 σχεδόν εις ώρας (πνιγμοί ;). + Εις τα χωρία πέριξ του Ηρακλείου δεν έκαμε τοιαύτην βροχήν, ει μη την επιούσαν» (Παρλαμάς, ο.π. σ. 338).

Το 1884 «εις τας 26 8/βρίου (= 8-11ου) ήρχισε χειμών μετά ραγδαιοτάτων βροχών και βροντών, διαρκέσας επί πολλάς ημέρας. Εχάλασαν σπίτια, επλακώθησαν δύο οθωμανόκόριτσα, εξερριζώθηκαν δένδρα από πλημμύραν εις Καβροχώρι, οπού εθεωρήθη και αυτή σπανία δια τας ζημίας προ πάντων» (Παρλαμάς,ό.π. σ. 338)

Το 1887 «8/βρίου 31 (= 13-11ου). Εγινε καταιγίς πρωτοφανής, η οποία επέφερε ζημίας σπουδαίας εις τας επαρχίας Μαλεβυζίου και Μυλοποτάμου μετά βροχής και χαλάζης, καταστρέψασα δένδρα και εκριζώσασα άπειρα, προ πάντων εις Καμάρι, Τύλισσον, Κορφές, όπου έρριψε και το κωδωνοστάσιον κλπ άλλα δυστυχήματα. Ανθρωποι και ζώα δεν εβλάβησαν.» (Παρλαμάς, ό.π. σελ. 341).

Το 1894 αναφέρεται ότι έβρεχε όλες τις μέρες του Νοεμβρίου.

Πλήμμυρες σημειώθηκαν την 17-21 Νοεμβρίου 1904 με ζημίες (τα 2/3 του ελαιοκάρπου), δριμύ ψύχος, χιόνια μέχρι πρόποδες και σφοδρή θαλ/χή με ναυάγια

Την 18-20/11/1917 (νέο ημερολόγιο) σημειώθηκαν σφοδρές βροχοπτώσεις στο νομό Χανίων, έπεσαν σπίτια στην πόλη ενώ παρασύρθηκαν πολλά άλλα σε χωριά καθώς και χιλιάδες δένδρα, ιδίως στις επαρχίες Κυδωνίας, Αποκορώνου και Κισσάμου, τέλος δε έπεσαν γέφυρες, Το συνολικό ύψος βροχής του μηνός στα Χανιά ανήλθε σε 333,4 χιλ. που παραμένει μέχρι σήμερα το μηνιαίο ρεκόρ για την πόλη το Νοέμβριο, ενώ το ημερήσιο ύψος βροχής ανήλθε σε 123,3 χιλ την 18η, ρεκόρ που ξεπεράστηκε ελαφρά μόλις το 1953. Αξίζει να σημειωθεί ότι την επομένη ημέρα (19-11-1917) η βροχή εξακολούθησε με αμείωτη ένταση, αφού έπεσαν άλλα 115,7 χιλ, αλλά από αυτά τα 69,8 χιλ. έπεσαν σε 6 ώρες ήτοι από 08.00 έως 14.00 της 19ης. Η βαρομετρική κατάσταση ευνοούσε τα φαινόμενα αυτά (ισχυρός συνδυασμός).

Την 21-24/11/1921 έπεσαν καταρρακτώδεις βροχές και σημειώθηκαν χιονοπτώσεις σε όλη την Κρήτη, ενώ σημειώθηκαν ζημίες στο παλιό λιμάνι των Χανίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι την 22-11-1921 σημειώθηκε στο Ηράκλειο το ρεκόρ βροχόπτωσης σε 24 ώρες – τουλάχιστον για το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα, δηλαδή 184,0 χιλ. (Ε. Πλατάκης, 1964, Το Κλίμα της Κρήτης σελ. 31). Εκτός από τις γραπτές μαρτυρίες για ζημίες και πνιγμούς στο Ηράκλειο που ανέφερα στο προηγούμενο άρθρο σχετικά με τη νεροποντή της 17-10-1937, δεν έχω στα χέρια μου σαφή ένδειξη για την τιμή της βροχόπτωσης εκείνης της ημερομηνίας, οπότε η τιμή των 184 χιλιοστών της 22-11-1921 πιθανόν να είναι το ρεκόρ όλων των εποχών για την πόλη. Και στη περίπτωση τούτη η βαρομετρική κατάσταση δικαιολογούσε τη νεροποντή (ισχυρός συνδυασμός με β.χ. νότια της Κρήτης),

Την 1η Νοεμβρίου 1927 σφοδρή καταιγίδα με καταρρακτώδη βροχή στην περιοχή πάλι Χανίων προκάλεσε πλημμύρες τόσο στην πόλη όσο και στην ύπαιθρο, όπου παρασύρθηκαν δρόμοι και φυτείες σε παραποτάμιες περιοχές, τρεις γέφυρες στην Κίσσαμο κλπ

Την 21-22/11/1929 καταρρακτώδεις βροχές πάλι στο νομό Χανίων, παρέσυραν δένδρα, τρία ελαιοτριβεία και 4 γέφυρες στο Σέλινο και την Κίσσαμο, ενώ έπεσαν σπίτια στο Καστέλι.

Την 13-14/11/1930 σοβαρές πλημμύρες πάλι στο νομό Χανίων, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν σπίτια στα Χανιά, στη Σούδα και στις Καλύβες, να σημειωθούν μεγάλες ζημίες στον Αποκόρωνα και να αλλάξει η κοίτη του ποταμού Κερίτη. Η συνολική μηνιαία βροχόπτωση στα Χανιά ανήλθε σε 212,0 χιλιοστά, αλλά η βροχόπτωση από 14.00 έως 20.00 της 13-11-30 ανήλθε σε 68,0 χιλιοστά.

Πρώιμη κακοκαιρία σημειώθηκε την 7-11-1932, οπότε πλημμύρισαν οι χείμαρροι και τα ποτάμια και προκάλεσαν πολλές ζημίες, ενώ σημειώθηκε και η σφοδρότερη θαλασσοταραχή από 10ετίας. Ζημίες στην προκυμαία και σε μερικά καταστήματα στο παλιό λιμάνι Χανίων. Επίσης την 15/11/1932 σημειώθηκαν μεγάλες ζημίες αλλά στην ανατολική Κρήτη αυτή τη φορά. Στη Δυτική επικράτησε κυρίως σφοδρός άνεμος και ισχυρή θαλ/χή.

Την 7-11-1937 φοβερές πλημμύρες στη Μεσσαρά. 18 σπίτια έπεσαν σε τρία χωριά. Ογκώδεις βράχοι κατέστησαν τους δρόμους αδιάβατους, ξερριζώθηκαν δένδρα, πνίγηκαν ζώα. Τα νερά έφθασαν σε ύψος 1,5 μέτρου.

Την 27-11ου του ίδιου έτους (1937) σειρά ανεμοστρόβιλων (!) σημειώθηκε σε χωριά των νομών Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου. Εκατοντάδες δένδρα ξερριζώθηκαν στο Σέλινο Χανίων, ιδίως στα χωριά Πλεμενιανά, Κακοδίκι και Σκάφη. Ένα άτομο σκοτώθηκε και σημαντικές ζημίες σημειώθηκαν σε 7 χωριά του Ρεθύμνου, ενώ σε 5 χωριά του Ηρακλείου ανηρπάγησαν στέγες και ξερριζώθηκαν δένδρα. Ακολούθησαν βόρειοι άνεμοι.

Ο Νοέμβριος 1953 υπήρξε δύσκολος, με τρία διαδοχικά ξεσπάσματα, στις 2, στις 9-10 και στις 16-17. Την πρώτη φορά σημειώθηκε τοπική νεροποντή στα Χανιά, εξαιτίας της οποίας καταστράφηκαν τα καταστήματα στην οδό Μουσούρων, πλημμύρισαν όμως σπίτια και σε άλλα μέρη της πόλης. Την 9 και 10 έπεσαν στα Χανιά τόσες βροχές όσο όλο τον προηγούμενο χειμώνα (130,0 χιλ σε 24 ώρες, που είναι και το ρεκόρ ημερήσιας βροχόπτωσης του μήνα αυτού για την πόλη, από τα οποία τα 93,3 χιλ. έπεσαν σε 12 ώρες ήτοι τη νύκτα της 9ης προς 10η του μήνα, ενώ τα χιλιοστά βροχής όλου του μήνα έφθασαν τα 280). Στην πόλη πλημμύρισαν 10 σπίτια και καταστήματα, μεγάλες δε ζημίες σημειώθηκαν σε όλες τις επαρχίες του νομού : Στο Ακρωτήρι καταστράφηκαν σπίτια, ιδίως στο Χορδάκι και Χωραφάκια, ενώ παρασύρθηκε μία γέφυρα. Τα νερά του ποταμού Πλατανιά σκέπασαν τη γέφυρα, έσπασε το φράγμα της Αγυιάς, ξερριζώθηκαν δένδρα και υπέστησαν ζημίες σπίτια στις Βουκολιές, Παλαιά Ρούματα, Σκουτελώνα κλπ. Λέγεται ότι οι κάτοικοι μάζευαν τον ελαιόκαρπο από τις εκβολές των ποταμών. Τέλος τη νύκτα της 16 προς 17 άγρια κακοκαιρία έπληξε όλη την Κρήτη, με άφθονα χιόνια μέχρι χαμηλό υψόμετρο. Καταπλακώθηκαν εκατοντάδες ζώα. Ένα άτομο παρασύρθηκε από τη χιονοθύελλα στο χωριό Βουτά Χανίων και σκοτώθηκε.

Την 12-11-1954 σημειώθηκε πρωτοφανής και αιφνίδια πλημμύρα στο φαράγγι της Σαμαριάς. Παρασύρθηκαν 4 σπίτια στην Αγία Ρουμέλη και κατέστησαν ετοιμόρροπες άλλες 5, παρασύρθηκαν δε πάρα πολλά δένδρα. Συνολικά έμειναν άστεγες 30 και πλέον οικογένειες.

Την 7-11-1960 καταρρακτώδης βροχή στους Μαλλούς Ιεράπετρας προκάλεσε μεγάλη πλημμύρα στον τοπικό ποταμό που παρέσυρε 2 γέφυρες και προκάλεσε μεγάλες ζημίες σε κτήματα, ζώα και δένδρα.

Την 15-17/11-1961 ξηροί νότιοι άνεμοι προκάλεσαν ζημίες στα ελαιόδενδρα. Την 17 όμως σημειώθηκε χαλαζόπτωση μεγέθους καστάνου στην περιοχή του χωριού Νοχιά, που κατέστρεψε το 90 % των καλλιεργειών και δένδρων.

Την 20 Νοεμβρίου 1964 σφοδρή ψυχρή εισβολή στη χώρα έφθασε και στην Κρήτη (βλ. την εύλογη βαρομετρική απεικόνιση της ταχύτατης αυτής ψυχρής εισβολής στο http://www.wetterzentrale.de/topkarten/ani/AniReaFrame.htm της 19 και 20-11-1964. Σφοδροί Β/ΒΔ άνεμοι έπληξαν το νησί και έβλαψαν τις καλλιέργειες, λόγω δε της σφοδρής θαλασσοταραχής σημειώθηκαν μεγάλες ζημίες στα λιμενικά έργα Ρεθύμνου και Ηρακλείου. Το ψύχος έπληξε τόσο δυνατά και απότομα τα φυτά ώστε για πρώτη φορά παρουσιάστηκε το φαινόμενο μέσα σε τρεις μέρες να ξεραθούν και να πέσουν τα φύλλα των εσπεριδοειδών μόνο από τη βόρεια πλευρά των δένδρων. Στην αρχή της κακοκαιρίας σημειώθηκε ανεμοστρόβιλος στην περιοχή Πλατανιά Χανίων με ζημίες πάλι σε στέγες κλπ.

Την 26 και 27 Νοεμβρίου 1968 σημειώθηκε σφοδρή θαλασσοταραχή με θυελλώδεις Β/ΒΑ ανέμους (μέση μέγιστη ταχύτητα παρατήρησης στα Χανιά = 92 χιλ/ώρα, πολύ λιγότερο Ηράκλειο), αρκετές ζημίες σημειώθηκαν στην προκυμαία και σε καταστήματα στο παλιό λιμάνι των Χανίων. Λιγότερες ζημίες στην υπόλοιπη Κρήτη. Ραγδαίες βροχές παντού, ιδίως στην Α. Κρήτη.

Την 1-2 Νοεμβρίου 1972 πλήμμυρες σε διάφορα μέρη του νησιού, στα Χανιά πλημμύρισαν ισόγεια και υπόγεια οικιών και καταστημάτων, ενώ ακολούθησε ισχυρή θαλασσοταραχή..

Την 17-18/11/1975 έπνευσαν σφοδροί, ξηροί και θερμοί νότιοι άνεμοι που προκάλεσαν σοβαρές ζημίες στην ύπαιθρο της Δυτικής Κρήτης (ιδίως εσπεριδοειδή στον κάμπο των Χανιών και ελιές). Τοπικά οι ζημίες ήταν εντυπωσιακές. Ωστόσο η θερμοκρασία στα Χανιά έφθασε «μόνο» τους 28 β, ενώ στο Ηράκλειο ακόμα λιγότερο.

Την 26 Νοεμβρίου 1976 σφοδρότατοι Β/ΒΔ άνεμοι έπληξαν ολόκληρο το νησί, έσπασαν δένδρα παντού, σημειώθηκαν ζημίες στα δίκτυα και σε στέγες των πόλεων, ενώ σφοδρή θαλασσοταραχή προκάλεσε ζημίες σε όλα τα βόρεια παράλια και τα λιμάνια του νησιού. Η κακοκαιρία αυτή ήταν επίσης απότομη και περίπου αιφνιδίασε τους προγνώστες. Η ελάχιστη θερμοκρασία (5 β) στο Ηράκλειο ήταν μια από τις χαμηλότερες που σημειώθηκαν ποτέ για Νοέμβριο μήνα.

Ο Νοέμβριος 1978 ήταν πολύ ανεμώδης για την περιοχή Ηρακλείου. Δύο φορές οι άνεμοι ξεπέρασαν τα 100 χιλ/ώρα, την 9η με βόρειους ανέμους (καταγράφηκε μέση δύναμη παρατήρησης σχεδόν 100 χιλ/ώρα, αν δεν πρόκειται για λάθος, αφού η βαρομετρική κατάσταση δεν δικαιολογεί τέτοια ένταση) και την 29η με νότιους ανέμους έως 102 χιλ/ώρα. Στα Χανιά δεν υπήρξαν ειδήσεις για ζημίες ούτε τέτοιας έντασης άνεμοι.

Την 8-11-1981 Χανιά έπεσαν 94 χιλ βροχής σε 24 ώρες, με ύψος μηνός 218 χιλ

Και τον Νοέμβριο 1982 σημειώθηκαν επί δύο ημέρες στο Ηράκλειο άνεμοι πάνω από 100 χιλ/ώρα (την 17η και την 18η, με 102 και 117 χιλ/ώρα αντίστοιχα, από νότιες διευθύνσεις.

Την 28-11-1983 σημειώθηκαν πάλι νότιοι άνεμοι έως 110 χιλ/ώρα στο Ηράκλειο. Την 30ή του ίδιου μήνα σημειώθηκαν 97,3 χιλ βροχής στα Χανιά

Την 21-11-1993 σημειώθηκαν πλημμύρες στη νότια Κρήτη, με ζημίες ιδίως στην ευρύτερη περιοχή της Χώρας Σφακίων.

Την 20-11-1994 ισχυρές καταιγίδες έπληξαν ιδίως την ανατολική Κρήτη, με ραγδαίες βροχές (σε πολλές περιοχές έπεσαν κατά μέσον όρο 100 χιλ/24 ώρες, 70 χιλ. στο Ηράκλειο). Εντονη θαλασσοταραχή.

Την 22-11-1995 ψυχρή εισβολή και πάλι, μεγάλες ζημίες ιδίως στην πεδινή περιοχή Χανίων από χαλάζι σαν μικρό καρύδι ύψους έως 20 εκ (!). Σημειώθηκαν προβλήματα στις οδικές συγκοινωνίες από χιόνια.

Την 10-11-1999 καταρρακτώδης βροχή στην περιοχή Ρεθύμνου (127 χιλ. σε 4 ώρες ενώ τα 105 έπεσαν σε 2 μόνο ώρες). Μεγάλες ζημίες από τις πλημμύρες στην πόλη και γύρω περιοχές. Ομοίως σε Παλαιόχωρα – Γαύδο - Κουντούρα, όπου καταστράφηκαν θερμοκήπια από τις βροχές και το χαλάζι. Την 16 ίδιου μήνα σημειώθηκε πρωτοφανής χαλαζόπτωση στη δυτική Μεσσαρά (Τυμπάκι-Κόκκινος Πύργος). Το χαλάζι αναφέρθηκε στον Τύπο ότι είχε μέγεθος … μικρού μήλου. Καταστράφηκαν τελείως γυάλινα θερμοκήπια, αυτοκίνητα και στέγες. Εκτός όμως από αυτό το επεισόδιο, στην Ανατολική Κρήτη ο Νοέμβριος ήταν άνομβρος και θερμός, με συνεχείς θερμούς νοτίους ανέμους (29 β στο Ηράκλειο την 30-11ου, βλ. και παρακάτω), με αποτέλεσμα να υποστούν ζημίες η γεωργία και η κτηνοτροφία.

Την 26-29/11/2000, μετά από μια εντελώς άνομβρη πεντάμηνη περίοδο που είχε σαν αποτέλεσμα να στερέψουν οι πηγές και τα φράγματα (δεήσεις κλπ), σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές σε όλο το νησί. Λόγω σφοδρών ανέμων σημειώθηκαν ζημίες στην αρχή μεν (26η) στα νότια παράλια – ιδίως της ανατολικής Κρήτης, στη συνέχεια δε στα βόρεια, ιδίως στο λιμάνι Ρεθύμνου.

Την 3-4/11/2001 σημειώθηκε πρώιμη κακοκαιρία ιδίως στα δυτικά, με πλημμύρες στη Σούδα και στην πεδιάδα Χανίων (την 4η σημειώθηκε βροχή σχεδόν 100 χιλ στα Χανιά, αεροδρόμιο), διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος στην πόλη και πτώσεις δένδρων. Την 23-24 του ίδιου μήνα έπνευσαν σφοδροί ΝΔ άνεμοι σε όλο το νησί, καταιγίδες και χιόνια (με δυτικούς ανέμους !), γενικό Black-Out σε όλο το νησί για μία ώρα. Τέλος την 30ή του ίδιου αυτού μήνα σημειώθηκε η νωπή στη μνήμη μας σφοδρή χαλαζόπτωση στην περιοχή του Ηρακλείου και προς νότον της πόλεως (σε μέγεθος αμυγδάλου), με μεγάλες ζημίες στις καλλιέργειες των γύρω περιοχών.

Την 29-11-2002 σημειώθηκαν καταρρακτώδεις βροχές στην περιοχή Μεσσαράς με ανατολικούς ανέμους (κατά τόπους έως 150 χιλ) με ζημίες σε θερμοκήπια, καλλιέργειες και δρόμους.

Την 5-6/11/2004 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές στις παράλιες κυρίως περιοχές όλης της Κρήτης : Συνολικά 144,80 χιλ. στα Χανιά (αεροδρόμιο) από τα οποία τα 110 την 5η, 73 χιλ Ηράκλειο, από τα οποία 63 χ. την 6η, πλημμύρες και ζημίες ιδίως στις περιοχές Κισσάμου, Ακρωτηρίου, Αγίας Πελαγίας και ευρύτερης περιοχής Ηρακλείου όπου 1 νεκρός από πτώση καλωδίου.

Την 21-22/11/2005 σημειώθηκε έντονη ψυχρή εισβολή με θερμοκρασίες έως 3 β στις πόλεις και χιόνια μέχρι τους πρόποδες των βουνών. Μετά δύο ημέρες σημειώθηκε σφοδρή θαλασσοταραχή στα νότια παράλια του νησιού.

Τέλος όλοι θυμόμαστε την πρώιμη και δυνατή κακοκαιρία της 3 και 5 Νοεμβρίου 2006. Την 3 σφοδρή καταιγίδα με καταρρακτώδη βροχή (περ. 150 χιλ σε ένα 12ωρο) στις νότιες πλαγιές του Ψηλορείτη (Ζαρό, Αγία Βαρβάρα) και των Λασηθιώτικων ορέων (Βιάννο, Γρα-Λυγιά, Αρβη κλπ), αλλά και της ανατολικής Μεσσαράς προκάλεσαν εκτεταμένες ζημίες σε δρόμους και καλλιέργειες, παρασύρθηκαν ολόκληρες εκτάσεις με ελιές και άλλα δένδρα, αυτοκίνητα κλπ, κηρύχθηκαν δε πολλές περιοχές σε κατάσταση ανάγκης. Την 5 ενέσκηψε ψύχους (έως 5 β στις παράλιες πόλεις), χαλάζι, χιόνια μέχρι χαμηλό υψόμετρο και ισχυρή θαλασσοταραχή με ζημίες ιδίως στο Κολυμπάρι, λιγότερες Χανιά και Ρέθυμνο. Τέλος, την 11 και 12 του μήνα αυτού ραγδαιότατη βροχή σε όλη τη βόρεια Κρήτη – εκτός της άκρας ανατολικής, με 40 έως 80 χιλ σε 3-4 ώρες, προκάλεσε ζημίες σε δρόμους, ενώ για λίγο έκλεισε και η εθνική οδός στο ύψος του Μπαλί. Πλημμύρισαν σπίτια, ιδίως στο Ηράκλειο. Επίσης νέα τοπική νεροποντή στον Ζαρό, πλημμύρισαν σπίτια και σημειώθηκαν τοπικές ζημίες στους δρόμους.

Οσον αφορά την ανομβρία τον μήνα αυτό :

Τελείως άνυδροι Νοέμβριοι είναι ακραία περίπτωση. Από τα παλαιότερα χρόνια αναφέρεται μια τέτοια περίπτωση κατά τα έτη 1869 και 1870 (στο σημείο αυτό διορθώνεται το άρθρο για τον Οκτώβριο), οπότε κατά τον Παρλαμά (ό.π. σελ. 323-4) το μεν φθινόπωρο και ο χειμώνας 1869/1870 χαρακτηρίστηκαν από ξηρασία, με μοναδική κακοκαιρία την 7 (= 23) Μαρτίου (!) που μάλιστα κράτησε 28 ολόκληρες ημέρες, στη συνέχεια όμως ξανάρχισε η ανομβρία η οποία «διήρκεσε μέχρι 21 Δεκεμβρίου (= 3-1-1871) οπού έβρεξε καλά, διότι μέχρι ταύτης ολίγον εις ολίγας ημέρας μόνον έβρεξεν. Και οι άνθρωποι κατέφυγον εις λιτανείας. Αι πηγαί και τα φρεάτια της τε πόλεως και των επαρχιών εστείρεψαν και υπήρχε γενική ανυδρία».

Επίσης για το έτος 1878 ο ίδιος αναφέρει (σελ. 330) : «Αυτό το έτος δεν έβρεξεν εις την Κρήτην από τον Απρίλιον μέχρι 13 10/βρίου (= 26-12ου), εκτός κατά Νοέμβριον, οπού έβρεξεν εις τα ανατολικά μέρη επί 2 ώρας σχεδόν και εις την Μεσσαράν περισσότερον, οπού εκεί άρχισαν να σπέρνουν, εδώ δε εις το τμήμα Ηρακλείου από της 13 Δεκεμβρίου».

Ανομβρος ήταν και ο Νοέμβριος 1886 (πρβλ. άρθρο για Οκτώβριο).

Και για το έτος 1889 αναφέρεται ότι ο χειμώνας άρχισε την 28 Νοεμβρίου (= 11-12ου)

Εξίσου άνομβρο ήταν το φθινόπωρο 1926, ουσιαστικά οι πρώτες βροχές έπεσαν αρχές Δεκεμβρίου.

Πολύ μικρά ποσά βροχής (από 1 έως 10 χιλιοστά) έπεσαν κατά το Νοέμβριο των ετών 1956, 1958, 1959, 1960 (εκτός από την περιοχή Μαλλών Ιεράπετρας, βλ. παραπάνω), 1965 έως 1967, 1992, 1999 (όπως και ο Οκτώβριος του έτους εκείνου).

Τέλος όσον αφορά τις θερμοκρασίες :

Τα νεώτερα χρόνια αναφέρεται ότι θερμοκρασίες γύρω στους 30 β σημειώθηκαν τον Νοέμβριο 1964 (στο Ηράκλειο και μάλιστα επί δύο ημέρες), την 1-11-1992 (στα Χανιά), την 17-11-1999 (στα Χανιά), την 30-11-1999 (στο Ηράκλειο), την 3-11-2000 (στο Ηράκλειο) και την 8-11-2000 (στα Χανιά).

Ακόμα υψηλότερες όμως θερμοκρασίες παρατηρήθηκαν την 23-11-1965 και 5-11-1966 (31,1 β στο Ηράκλειο και τις δύο φορές), την 4-5 Νοεμβρίου 1990 (έως 32,2 Χανιά, ρεκόρ πόλης Νοεμβρίου, έως 30,4 β. Ηράκλειο, όπως και σε όλο το νησί, με ισχυρό λίβα, ενώ ξέσπασαν πυρκαιές και στους 4 νομούς της Κρήτης) και την 2 και 3 Νοεμβρίου 2003 οπότε στο Ηράκλειο η θερμοκρασία έφθασε το ρεκόρ των 32,4 β. την 2η (31,2 β την 3η) με ισχυρούς νότιους ανέμους, ενώ στα Χανιά δεν ξεπέρασε τους 29 β.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι θερμοκρασίες αυτές είναι υψηλότερες από τις απολύτως μέγιστες που έχουν σημειωθεί στην Αθήνα για το μήνα αυτό, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη της10ετίας 1950 (30,5 β την 1(= 14)-11-1895, βλ. Φ. Καραπιπέρη «Συμβολή εις την μελέτην των Τροπικών ημερών εν Αθήναις, 1959, σ. 1), προφανώς λόγω της πρόσθετης θέρμανσης του καταβάτη.

Τέλος όσον αφορά τις απολύτως ελάχιστες τιμές θερμοκρασίας, μεγέθη της τάξεως των 5 β. κελσίου παρατηρήθηκαν κάποιες φορές στα Χανιά (όπως την 24-11-1970, τρεις φορές στο τρίτο δεκαήμερο Νοεμβρίου 1973 και τέλος την 6-11-2006), με απόλυτο ρεκόρ την τιμή των 3 β κελσίου στις 29-11-1977 και 18-11-1988. Στο Ηράκλειο πάλι, θερμοκρασία 5 β κελσίου παρατηρήθηκε μόνο μια φορά, την 6-11-2006, η οποία και φαίνεται ότι αποτελεί την απολύτως ελάχιστη τιμή του Νοεμβρίου για την πόλη, αφού μια χαμηλότερη τιμή των 2 β. κελσίου που αναφέρεται από το http://www.tutiempo.net/ ότι παρατηρήθηκε την 29-11-1981 προβληματίζει κατά πόσον πρέπει να θεωρηθεί ακριβής, αφού δεν πλησιάζει κάν την αντίστοιχη τιμή του πάντα ψυχρότερου – λόγω και υψομέτρου – σταθμού των Χανίων (11 β κελσίου), αν και θα μπορούσε να δικαιολογείται από την επικρατούσα τότε κατάσταση. Ομοια επιφύλαξη ισχύει αντίστοιχα για τα Χανιά όσον αφορά μια πολύ χαμηλή τιμή (0 β. κελσίου) που αναφέρεται από το παραπάνω site ότι παρατηρήθηκε την 17-11-2000 : Την ημερομηνία αυτή, πέραν του ότι οι τιμές στο Ηράκλειο δεν έχουν καμία αναλογία, η επικρατούσα κατάσταση δεν δικαιολογεί ψύχος, είναι όμως και αντίθετο με τα στοιχεία της ίδιας ημερομηνίας άλλων ιστοσελίδων (όπως το wunderground).

Συνεπώς τα θερμοκρασιακά ρεκόρ Νοεμβρίου για τις δύο πόλεις πρέπει να είναι : Χανιά 32,2 β κελσίου απόλυτη μέγιστη (4-11-1990) και 3 β. κελσίου (29-11-1977 και 18-11-1988) απόλυτη ελάχιστη, Ηράκλειο 32,4 β κελσίου απόλυτη μέγιστη (2-11-2003) και 5 β. κελσίου απόλυτη ελάχιστη (6-11-2006).

Από τα παραπάνω στοιχεία, που βέβαια δεν είναι πλήρη, δεν μπορεί να συνάγει κανείς ένα σαφές συμπέρασμα σχετικά με τη διαχρονική τάση του καιρού αυτό τον μήνα. Όλα «παίζουν» και σήμερα, όσο και παλιότερα (μιλάμε βέβαια για έντονα φαινόμενα).

Πολλά φιλιά

Γιώργος Στυλιανάκης

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2007

Τα καιρικά φαινόμενα 20-24/10/2007

Η συγκεκριμένη κακοκαιρία ήταν πολύτιμη για την Κρήτη μετά από πολλούς μήνες ανομβρίας, αν συνδυαστεί και με την προηγούμενη καιρική διαταρραχή.

Βεβαια δεν ήταν λίγα τα προβλήματα που προέκυψαν καθώς διαδοχικά χαμηλά βαρομετρικά και ψυχρά μέτωμα διέσχιζαν την Κρήτη. Στο πρώτο κύμα του Σαββάτου 20/10 επηρεάστηκαν κυρίως περιοχές στους νομούς Ρεθύμνου και Ηρακλείου με τοπικά έντονες καταιγίδες. Στο επόμενο της νύχτας της Κυριακής και τη Δευτέρα 21-22/10 έντονα φαινόμενα έπληξαν εκτεταμένες περιοχές της νότιας και κεντρικής (ηπειρωτικής) Κρήτης και σημειώθηκαν χαλαζοπτώσεις ("ως μέγεθος μεγάλου καρυδιού"). Τέλος την Τρίτη 23/10 ένα δυαντό μέτωπο έδωσε πρόσκαιρα έντονα φαινόμενα σε τμήματα των νομών Χανίων και Ρεθύμνου ενώ ως και το μεσημέρι της Τετάρτης 24/10 έβρεχε τοπικά.


Στους παρακάτω συνδέσμους αναφέρονται προβλήματα που προέκυψαν:
http://www.cretetv.gr/news/newsf.php?ArtID=29806

http://www.patris.gr/articles/120039

Υετός που καταγράφηκε:
Σταθμοί EAA
Βρύσες Χανίων 56,2mm
Ρέθυμνο 55mm
Παλαιόχωρα 46,4mm
Λιμάνι Ηρακλείου 39,8mm
Χανιά-Πολυτεχνείο 11,6mm

EMY
Ρέθυμνο 105,2mm
Καστέλι Πεδιάδας 86mm
Τυμπάκι 82,4mm
Ιεράπετρα 48mm
Ηράκλειο 36,3mm
Σητεία 36,4mm
Χανιά αερ. 9,3mm

Ερασιτεχνικοί
Aμμουδάρα Ηρ. 52mm
ΝΔ Ηράκλειο 43mm

Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2007

Φθινοπωρινές εικόνες

Περιοχή Αγίου Μύρωνα Ηρακλείου, απόγευμα Σαββάτου 20/10/2007

Η αιώνια πάλη των μάντιδων για τη διαιώνιση τους περνά μέσα από ένα τραγικό εναγκαλισμό του αρσενικού από το μεγαλύτερο θηλυκό. Είναι Οκτώβρης, 11/10 και ώρα για να βρουν τα αυγά τις κατάλληλες πρωτεϊνες!

Κρητικό πέλαγος, κόλπος Ηρακλείου, 8πμ της 22ης Οκτώβρη.

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2007

Δυνατό σύστημα καταφθάνει: ΠΡΟΣΟΧΗ

Από σήμερα αργά το βράδυ οι άκρα δυτικές περιοχές της Κρήτης θα δέχονται κάποιες βροχές και ίσως λίγες καταιγίδες από ένα σύστημα που οργανώνεται βόρεια τη Λιβύης. Κάποια μοντέλα πρόγνωσης αλλά και πολλοί σημαντικοί προγνώστες του δίνουν "χαρακτηριστικά υποτροπικής ύφεσης" ( πχ. http://www.estofex.org/ ). Λόγω της φύσης του συστήματος είναι μεγάλη η αβεβαιότητα για το που ακριβώς θα χτυπήσει αλλά είναι σχεδόν σίγουρο οτι αύριο βροχές και καταιγίδες θα εμφανιστούν σε μεγάλο μέρος της Κρήτης και θα είναι τοπικά έντονες. Την Κυριακή ένα άλλο σύστημα θα δώσει κλασικότερο φθινοπωρινό καιρό με θυελλώδεις νοτιάδες και βροχές-καταιγίδες κυρίως μετά το απόγευμα, με πρωταγωνίστριες ασφαλώς τις νότιες και νοτιοδυτικές περιοχές όπου και πάλι τα φαινόμενα θα είναι τοπικά έντονα. Μεγάλη αβεβαιότητα υπάρχει για τη Δευτέρα και μετά αλλά μάλλον θα υπάρχει αστάθεια και την επόμενη εβδομάδα.

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2007

Τήν πρώτη...

Τήν πρώτη ουσιαστική μεταβολή έκανε ο καιρός στίς 14/10/07, μέ βροχές καί καταιγίδες σέ ολόκληρο τό νησί καταγράφοντας σπουδαία ποσοστά υετού θέτοντας τέλος στήν πεντάμηνη καί πλέον ανομβρία. Χαρακτηριστικό αυτής τής διαταραχής ήταν τό Β.Β/Α ρεύμα πού δέν ήταν καθόλου ενισχυμένο καί η απουσία ηλεκτρικών φαινόμενων.


Πεντάρης Μανώλης Χανιά.

Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2007

Ηρακλείου υδροστρόβιλοι και καταιγίδες, 14/10/07

Πρωινό μονοκύτταρο Cb στα ΒΔ του Ηρακλείου.

Εκτεταμένος TCu στα ΒΒΑ του Ηρακλείου, νήσος Δία.

Ο πυργοσωρείτης που προκάλεσε τον πρώτο υδροστρόβιλο, 2 επόμενες φωτογραφίες:

Πολύ βαθιά στο Κρητικό, με ΔΝΔ ρεύμα.


Ο πυργοσωρείτης - τέρας που προκάλεσε στα ΒΒΔ του Ηρακλείου τον δεύτερο υδροστρόβιλο των επόμενων 2 φωτογραφιών:

Το ρεύμα στην επιφάνεια γίνεται ΑΒΑ όπως δείχνει η κλίση του στροβίιλου.

Ο παραπάνω Tcu γίνεται Cb.


Ανάπτυξη καταιγίδας στην περιοχή Αγίας Βαρβάρας.

Ισχυρή βροχή στις Κάτω Ασίτες, 3μμ.

Από τα νερά μιας ταράτσας.

Και όμως κάποιοι βάζουν φωτιά υπό βροχή!

Χαμηλό νέφος από άλλη καταιγίδα μεταξύ Ασιτών και Ηρακλείου.

Και χαμηλή νέφωση - ομίχλη στις βροχερές Ασίτες.

Αυτά από την πρώτη ουσιαστικά βροχερή ημέρα του φετινού φθινοπώρου στο νομό Ηρακλείου!

Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2007

Oκτώβριος : Εν δυνάμει επικίνδυνος για την Κρήτη

Και πάλι στην αναδρομή των φαινομένων του μήνα αυτού, θα ασχοληθούμε με τις αξιοσημείωτες μόνο περιπτώσεις, επειδή ανά τα έτη ο Οκτώβριος έχει σχεδόν πάντα καρικό ενδιαφέρον.
Αυτό που πρέπει να σημειωθεί προκαταβολικά είναι ότι ενίοτε τα ύψη βροχής είναι εντυπωσιακά, ακόμη και για τις παραλιακές περιοχές, οπότε και προκαλούν ζημίες ή και θύματα. Προφανώς στο εσωτερικό τα ύψη βροχής είναι σημαντικά μεγαλύτερα, έως και πολλαπλάσια. Επίσης σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρούμε ότι τα φαινόμενα παρατηρήθηκαν αφενός σε όλη τη βόρεια Κρήτη και αφετέρου μόνο στην παραλιακή ζώνη – όχι στο εσωτερικό (όπως το 1937). Το ίδιο είδαμε σε ορισμένες περιπτώσεις και τον Σεπτέμβριο, αλλά ισχύει και για τον Νοέμβριο. Τέλος, οι νεροποντές παρουσιάζουν … προτίμηση σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία : Την 17 και 18 Οκτωβρίου (!), όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Η πρώτη αναγραμμένη περίπτωση είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη για τη σφοδρότητα του φαινομένου και θα επιθυμούσα να σχολιαστεί και εξηγηθεί από περισσότερο ειδικούς.
Αφορά το έτος 1806 και με παραπλήσιες χρονολογικά αναγραφές αναφέρεται σε δύο διαφορετικές πηγές, από τις οποίες η μία αφορά το Ηράκλειο και η δεύτερη την περιοχή Τοπλού, άρα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, ενώ είναι άγνωστο κατά πόσον επηρεάστηκε και η Δυτική Κρήτη – κάτι που κατά βάσιν σχεδόν πάντα συμβαίνει. Ετσι :

«Ενθύμησιν εις τους 1806, Οκτωβρίου 18 (= 30-10ου), ημέραν Πέμπτην το βράδυ, εκαταχέρισεν μίαν βροχήν και έβρεχεν και εις τες έξε και μισή ώρες της νυκτός έκαμεν ένα σίφουνα και ανεμοστρόβιλον και βροντές και ευθύς εχάλασεν σπίτια και τουκιάνια (= μαγαζιά) και έβγαλε και δεντρά μεγάλα και μικρά εδώ μέσα εις το Κάστρο, ομοίως και εις τα χωρία, και οπού επλήθαιναν οι ποταμοί και επήραν δεντρά και επνιγήκαν τόσα οζά και άνθρωποι. Επνίγηκεν και του Σακαλή Γιωργάκη ο υιός ο Γιαννακής εις τον ποταμόν της Σίβας και ετούτο το συμβεβηκός δεν το θυμάται κανείς άνθρωπος, ο Θεός να μας βοηθήσει αμήν» (Γεωργίου Νικολετάκη, Χρονικά Σημειώματα» εις Θ. Δετοράκη, «Νεοκρητικά Μελετήματα», Βικελαία, έκδ. 2005, σ. σ. 59, αρ. 45). Και :

«Την 29 Οκτωβρίου 1806, ημέραν Παρασκευήν, δια τις αμαρτίες ημών εβουλήθη ο Θεός να αφανίσει τον κόσμον και έκαμε αστραπές και βροντές δύο αργατινές, ώστε έγινε μια φωτιά και μια βοή ο κόσμος και την επομένην ημέραν, ως μια ώρα να ξημερώσει εφύσηξε βοριάς δυνατός με το νερό μαζί, ώστε έκαμε πολλήν φθοράν εις (τους ανθρώπους) τον κόσμον και επήρε ανθρώπους και σπίτια, οικοδομές, αμπέλια, χωράφια, περιβόλια, μύλους, όλα μικρά και μεγάλα, δένδρα πολλά, άλλα εξερρίζωνε από τον πάτον, άλλα έκοβε από την μέση, εσύντριψε πια αναρίθμητα και έγινε πολλή φθορά στον κόσμο, ώστε αν κρατούσε δυο ώρες ή τρεις ήθελε να χαλάσει ο κόσμος» (Λασηθιώτικο Περιοδικό «Μύσων», Τομ. 8 σ. 133, με ελεύθερη απόδοση του κειμένου που γράφτηκε από καλόγερο της Μονής Τοπλού).

Επίσης δεν υπάρχουν πληροφορίες για το κατά πόσον επηρεάστηκε η Κρήτη από τη φοβερή θύελλα που την 18-10-1852 (= 31-10ου) προκάλεσε φοβερές ζημιές στην Αθήνα και γκρέμισε τη γνωστή στήλη του Ναού του Ολυμπίου Διός που έκτοτε κείτεται καταγής (με Ν/ΝΑ άνεμο).
1858 «8βρίου 1 (= 14-10ου) ημέρα Σάββατον, έβρεχε μέχρι της Κυριακής εσπέρας, ώστε τοιαύτην ραγδαίαν βροχήν δεν την ενθυμούνται οι γέροντές μας» (Μενελάου Παρλαμά, Ιστορικά και γεωγραφικά σημειώματα στεφάνου Νικολαίδου)

1880, «4 Οκτωβρίου (= 17-10ου) έπεσεν εις εν μέρος των Αρχανών χάλαζα, εις βαθμόν μέτρον μεγάλου καρυδίου και εις Μοχόν μεγαλυτέρα και κεραυνός έβλαψεν»

1885, «8βρίου 12 (= 15-10ου), έγινεν ομίχλη σπανία εις την Κρήτην, διαρκέσασα μέχρις εσπέρας».

Την 13-10-1929 επικράτησε έντονη κακοκαιρία με ραγδαίες βροχές και ανεμοθύλελλα εκ Β, με αποτέλεσμα να σημειωθούν ζημίες στα δίκτυα και στα πάρκα στην πόλη των Χανίων, καθώς και στην παραλιακή περιοχή από θαλασσοταραχή (λιμενικές εγκαταστάσεις, ναυάγια).

Την 3-10-1930 σημειώθηκε βροχόπτωση 50 χιλ στα Χανιά μέσα σε 50’

Την 4 και 5-10-1931 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές και πλημμύρισαν οι χείμαρροι και οι ποταμοί όλης της Βόρειας Κρήτης (τη νύκτα στα Χανιά έπεσαν 134,3 χιλ, ενώ όλο τον μήνα 156,1 χιλ).

Την 27-10-1933 σημειώθηκε σφοδρή θαλασσοταραχή με ζημίες στις νότιες ακτές της Κρήτης - Λιβυκό πέλαγος. Στη βόρεια Κρήτη επικράτησαν σφοδρότατοι κονιορτοφόροι νότιοι άνεμοι.

Αντίθετα την 25-10-1936 σημειώθηκαν ζημίες από θαλασσοταραχή στη Δυτική Κρήτη και στη λοιπή βόρεια ακτή.

Τη νύκτα της 17 προς 18 Οκτωβρίου 1937 σημειώθηκαν εντονότατες καταιγίδες με ακραίες, κατακλυσμιαίες βροχές με πρωτοφανείς ζημίες σε όλη τη Βόρεια Κρήτη, όχι όμως και στις ορεινές επαρχίες. Στα Χανιά (πόλη) η βροχή της νύκτας αυτής ανήλθε σε 212 χιλιοστά (κατ’άλλους 175,6 χιλ), προκλήθηκαν ζημίες σε 56 καταστήματα (κάποια από αυτά καταστράφηκαν ολοσχερώς) και σε 47 οικίες, πνίγηκαν ζώα ακόμα και μέσα στην πόλη και σημειώθηκαν ζημίες σε έργα υποδομής (δρόμους, δίκτυα), ενώ το νερό σε ορισμένες συνοικίες έφθανε μέχρι το στήθος των κατοίκων. Στις περιοχές έξω από την πόλη οι ζημίες ήταν πολύ μεγαλύτερες, έπεσαν γέφυρες και σπίτια σε ορισμένα χωριά, παρασύρθηκαν ή κατέστησαν αδιάβατοι δρόμοι, πλημμύρισαν δε όλοι οι ποταμοί της βόρειας ακτής. Ανθρώπινα θύματα όμως στα Χανιά δεν σημειώθηκαν, σε αντίθεση με το Ηράκλειο, όπου οι καταρρακτώδεις βροχές και καταιγίδες της ίδιας νύκτας ήταν προφανώς ακόμη εντονότερες, με αποτέλεσμα να καταστραφούν τελείως περί τα 50 σπίτια και να υποστούν ζημίες περί τα 200, ιδίως στη συνοικία των Κάτω Πατελλών από όπου περνούσε τότε χείμαρρος, αποκλείστηκε μάλιστα η συνοικία αυτή επειδή υπέστη καθίζηση η γέφυρα που και σήμερα υπάρχει. Λιγότερες ζημίες υπέστη η περιοχή του Γιόφυρου. Το χειρότερο όμως ήταν ότι πνίγηκαν 16 (!) άτομα στην πόλη. Ηταν ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπινων απωλειών από καιρικό φαινόμενο στην Κρήτη κατά τον 20ό αιώνα. Εγράφη ότι από τις βροχές αποψιλώθηκε σε μεγάλη κλίμακα το έδαφος της βόρειας Κρήτης, μέχρι δε το τέλος του μήνα το νερό της θάλασσας μέχρι το ορατό βάθος του ορίζοντα και σε όλη την έκταση της βόρειας ακτής ήταν κόκκινο. Οι άνεμοι ήταν, όπως μαντεύει κανείς, Α-ΒΑ.

Την 20 του ίδιου μήνα του έτους αυτού 5ωρη νεροποντή στην περιοχή Ακρωτηρίου προκάλεσε ακόμη εντονότερες ζημίες στα χωριά της περιοχής, παρέσυρε δρόμους και δένδρα και ανέσκαψε τάφους χρονολογούμενους, κατά τον τοπικό τύπο, από τον 12ο αιώνα. Η συνολική βροχόπτωση του Οκτωβρίου του έτους αυτού στα Χανιά (πόλη) έφθασε τα 260,0 χιλιοστά.

Πάλι την ίδια νύκτα της 17 προς 18-10-1949, άγρια καταιγίδα με κεραυνούς, ραγδαία βροχή και ανεμοθύελλα εκ Β, ξερρίζωσε ή έσπασε πολλά δένδρα ακόμα και μέσα στις πόλεις, προκάλεσε ζημίες στα δίκτυα και ακόμη και σε σπίτια, ενώ παρασύρθηκε ο ελαιόκαρπος και υπέστησαν ζημίες δρόμοι.

Πλήμμυρες σημειώθηκαν και την 5-10-1951 (τον μήνα αυτό σημειώθηκαν 209,4 χιλ. βροχής στα Χανιά)

Την 9-10-1954 σημειώθηκε τοπική νεροποντή στα Δράμια Αποκορώνου και στις κοινότητες του δυτικού τμήματος του νομού Ρεθύμνης. Πνίγηκαν πολλά ζώα και ξερριζώθηκαν και παρασύρθηκαν ελαιόδενδρα.

Την 29 έως 31 του μήνα αυτού του ίδιου έτους (1954) ενέσκηψε γενική σφοδρή πρώιμη κακοκαιρία με καταρρακτώδεις πάλι βροχές σε όλο το νησί και ανεμοθύελλα εκ Β. Πλημμύρισαν και υπέστησαν ζημίες πολλές περιοχές, όπως η Σούδα, ο Αποκόρωνας, τα χωριά γύρω από τους χειμάρρους/ποταμούς Κερίτη και Πλατανιά, τα νερά των οποίων ανήλθαν σε πρωτοφανές, λέγεται, ύψος και παρέσυραν βράχους, χιλιάδες (!) δένδρα, ολόκληρα περιβόλια και σπίτια. Παρασύρθηκαν και καταστράφηκαν καλλιέργειες ακόμα και σε περιοχές δοκιμασμένες σε σκληρές συνθήκες, όπως στον Ομαλό (κατά τον τύπο της εποχής παρασύρθηκαν 10.000 οκάδες πατάτες). Μεγάλες ζημίες υπέστη και το χωριό Πλατανές Ρεθύμνου. Στην πόλη του Ηρακλείου έπεσε 1 οικία, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι επλήγη και η άκρα ανατολική Κρήτη αφού στη Σητεία έπεσαν 14 (!) σπίτια, όπως και στο Παλαιόκαστρο. Γενικά όλοι οι χείμαρροι της βόρειας ακτής πλημμύρισαν και προξένησαν ποικίλλης εκτάσεως ζημίες. Επίσης από την ανεμοθύελλα ξερριζώθηκαν πολλά δένδρα ακόμα και στις πόλεις, διακόπηκε το ηλεκτρικό ρεύμα και οι τηλεφωνικές επικοινωνίες (τουλάχιστον στα Χανιά), βυθίστηκε δε μια πλωτή δεξαμενή με πετρέλαιο στον όρμο της Σούδας με αποτέλεσμα την πρώτη ίσως περιβαλλοντική ρύπανση στην ιστορία της περιοχής, Τέλος σίφων στην περιοχή Αρμένων και Νιό-Χωριό Αποκορώνου πήρε τις στέγες από 13 σπίτια και κατέστρεψε πολλά δένδρα. Σημειώνεται ότι το συνολικό ύψος βροχής στον σταθμό των Χανίων (πόλη) του μηνός έφθασε τα 306,0 χιλ, που είναι σχεδόν το ρεκόρ για Οκτώβριο, το οποίο επαναλήφθηκε το 1962 (308,8 χιλ) και μάλλον δεν καταρρίφθηκε το 2006, αφού τότε τα ύψη βροχής στην πόλη – όχι στο Ακρωτήρι - φαίνονται μικρότερα.

Την 24-10-1957 πρωτοφανής πλήμμυρα στην περιοχή της Αγίας Γαλήνης προκάλεσε πολλές ζημίες στην κοινότητα και δημιούργησε προσχώσεις στο λιμάνι, αποφασίστηκε δε η απομάκρυνση και μεταστέγαση της συνοικίας που επλήγη (προφανώς το πάθημε δεν έγινε μάθημα γιατί σήμερα η ίδια συνοικία είναι πάλι πυκνοδομημένη).

Τη νύκτα της 28ης Οκτωβρίου του ίδιου έτους (1957) κατά τη διάρκεια έντονης κατοιγίδας με κεραυνούς και ισχυρούς ανέμους, σημειώθηκε πάλι σίφων στην περιοχή Ακρωτηρίου Χανίων με αποτέλεσμα στο χωριό Χωραφάκια να παρασυρθούν οι στέγες από 10 σπίτια και να καταρρεύσει το καμπαναριό του ναού. Στην ίδια καταιγίδα, στην περιοχή Αμαρίου Ρεθύμνης έπεσε χαλάζι σαν καρύδι και προκάλεσε καταστροφή σε πλείστα όσα ελαιόδενδρα. Ζημίες από πλημμύρες σημειώθηκαν και στο Λασήθι.

Την 24-10-1958 τελείως τοπική καταιγίδα έπληξε την πόλη των Χανίων, με καταρρακτώδη βροχή (47,8 χιλ.σε μόλις 15’, κατ’άλλους σε 75’) και σφοδρότατο άνεμο, ο οποίος προκάλεσε ζημίες σε μερικές στέγες και παρέσυρε παραθυρόφυλλα, ενώ εξ’αιτίας της βροχής πλημμύρισαν 11 καταστήματα, ιδίως στην περιοχή Κάτωλα (νερά 1,20 μ), ενώ ένα σπίτι κατέρρευσε και ζημιώθηκαν αρκετοί δρόμοι.

Τέλη Οκτωβρίου 1961 έπεσαν ραγδαίες βροχές σε διάφορα μέρη οι οποίες υπήρξαν καταστροφικές στην περιοχή Ασή-Γωνιάς, όπου ξερριζώθηκαν πάνω από 1.000 δένδρα και πνίγηκε μέγας αριθμός ζώων, ενώ η περιοχή υπέστη κυριολεκτικά εδαφολογικές μεταβολές και το χωριό αποκλείστηκε τελείως από τον υπόλοιπο κόσμο για πολλές ημέρες.

Την 3-10-1962 νεροποντή στα Χανιά είχε σαν αποτέλεσμα πάλι να πλημμυρίσουν σπίτια σε διάφορα σημεία της πόλης, να ανασκαφούν δρόμοι και να υποστούν βλάβες τα δίκτυα, λόγω και συνεχούς πτώσης κεραυνών (η βροχόπτωση στην πόλη ανήλθε σε 90,8 χιλ).

Την 26 και 27 ίδιου μήνα του έτους αυτού (1962) σημειώθηκαν πάλι πλημμύρες στα Χανιά, με σημαντικές ζημίες σε αρκετά σπίτια και καταστήματα, στους δρόμους και σε διάφορα έργα μέσα και γύρω από την πόλη (η βροχή τη νύκτα αυτή στα Χανιά ανήλθε σε 106,6 χιλιοστά, ενώ η συνολική βροχόπτωση στην πόλη ήταν, όπως προαναφέρθηκε, 308,8 χιλ), καθώς και στον Αποκόρωνα, ενώ μεγάλες ζημιές σημειώθηκαν στη γεωργία. Το κύμα κακοκαιρίας στη συνέχεια μετατοπίστηκε αργά προς ανατολικά, με αποτέλεσμα μέχρι την 31 να σημειωθούν μεγάλες ζημίες από τις βροχές μέχρι και τον Αγιο Νικόλαιο και την Ελούντα όπου σημειώθηκαν και σοβαρές κατολισθήσεις.

Την 19 Οκτωβρίου 1967 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές στο νησί, ιδίως στην Ανατολική Κρήτη. Νωρίς τη νύκτα της 19ης στα νότια περίχωρα της πόλης των Χανίων σχηματίστηκε σίφων ο οποίος σχηματίστηκε στην περιοχή Αγίου Νεκταρίου, διέγραψε ημικυκλική πορεία μήκους περίπου 5 χιλιομέτρων ανάμεσα από καλλιεργημένες (ευτυχώς όμως σχεδόν ακατοίκητες) εκτάσεις μέχρι τον δρόμο της Χρυσοπηγής και προκάλεσε πλήρη καταστροφή σε δένδρα και στέγες σε ακτίνα 200 μ περίπου. Εγώ ο ίδιος είδα ολόκληρο κορμό μανταρινιάς (πολύ σκληρό ξύλο) να έχει συστραφεί, αποκοπεί και πεταχτεί εκατοντάδες μέτρα μακρυά.

Την 17-18 Οκτωβρίου 1972 γενική κακοκαιρία στο νησί, διακόπηκαν αρκετές συγκοινωνίες απο βροχές και κατολισθήσεις, 50 σπίτια πλημμύρισαν στην Κάτω Σούδα. Ακολούθησαν χαμηλές θερμοκρασίες και ισχυροί άνεμοι για αρκετές ημέρες.

Την 22-10-1976 άλλος σίφων, στην περιοχή του φαραγγιού της Σαμαριάς αυτή τη φορά, προκάλεσε τον θάνατο από πτώση μιας τουρίστριας. Ραγδαίες βροχές ανά την Κρήτη, ενώ την 23η στο Ηράκλειο σημειώθηκε το εξαιρετικό για την πόλη ύψος των 122,94 χιλιοστών.

Ο Οκτώβριος 1980 υπήρξε και αυτός πλημμυρικός, με 239,01 χιλιοστά συνολικά στο αεροδρόμιο Χανίων (86,62 χιλ. Ηράκλειο) και μέγιστο 24ώρου 160,2 χιλιοστά (!) την 25η.

Την «συνήθη» ημερομηνία της 17-10-1984 σημειώθηκαν ραγδαίες βροχές σε όλη την Κρήτη, με 103, 12 χιλ. Ηράκλειο

Την ίδια ημερομηνία του Οκτωβρίου 1985 κακοκαιρία με βροχές και ισχυρούς Β. ανέμους προκάλεσε ισχυρή θαλασσοταραχή. Σε ναυάγιο πλοίου ανοικτά των Χανίων πνίγηκαν 8 άτομα.

Την 24-28 Οκτωβρίου 1988 πλημμυρικά φαινόμενα σημειώθηκαν σε ορισμένες περιοχές της Κρήτης (60-80 χιλ. σχεδόν σε όλο το νησί, ιδίως στο Ανατολικό τμήμα του). Την 25 λόγω πλημμύρας στο φαράγγι της Σαμαριάς πνίγηκαν 2 άτομα εκεί.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης Οκτωβρίου 1989 αιφνίδια σφοδρή καταιγίδα σημειώθηκε στη Δ ιδίως Κρήτη, με λίγη βροχή αλλά ισχυρές εκκενώσεις και ανεμοθύελλα εκ Δ αρχικά και ΒΔ στη συνέχεια άνεμο (έως 64 κόμβοι) που προκάλεσε αρκετές ζημίες στα Χανιά και Ρέθυμνο (πόλεις), ακόμα και σε οικίες, ενώ ξερρίζωσε ή έσπασε πολλά δένδρα. Πολύ μικρότερη ήταν η έντασή τους στο Ηράκλειο. Σημειώθηκαν ζημιές στο λιμάνι Καστελλίου και μικροναυάγια ή ζημίες σε ορισμένα πλοία (Ρέθυμνο, Αγία Πελαγία), ενώ σφοδρή θαλασσοταραχή έπληξε ιδίως τα παράλια του Ρεθύμνου, που πλήττονται απευθείας από καθαρά ΒΔ ανέμους.

Την 28-10-1991 καταρρακτώδεις βροχές προκάλεσαν σοβαρές πλημμύρες και ζημίες στην περιοχή Ρεθύμνου (πόλη, περιοχή Πλατανέ κλπ). Εξάλλου 2 άνθρωποι σκοτώθηκαν από κατολισθήσεις στα Σφακιά. Στις υπόλοιπες πόλεις της Βόρειας Κρήτης το ύψος βροχής ήταν σχετικά χαμηλό.

Ο Οκτώβριος του επομένου έτους (1992) έμεινε στα χρονικά για το αντίθετο φαινόμενο, τις υψηλές θερμοκρασίες και την πλήρη απουσία βροχών : Από την 12 έως την 15 του μήνα εκείνου σημειώνονταν σχεδόν καθημερινά θερμοκρασίες άνω των 30 β, με μέγιστο τους 36-37 β. C, με συνεχείς ισχυρούς νότιους ανέμους, ενώ από πολυάριθμες πυρκαιές κάηκαν χιλιάδες στρέμματα, ιδίως στο νομό Χανίων. Την 23 του ίδιου μήνα η θερμοκρασία ανέβηκε σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα (37-38 β), ενώ σφοδροί καυστικοί νότιοι άνεμοι υποβοήθησαν καταστροφική πυρκαιά στον Αποκόρωνα. Θεωρήθηκαν οι υψηλότερες θερμοκρασίες για την εποχή της τελευταίας 50ετίας (μέση μέγιστη μηνός 28,1 β C για τα Χανιά και 27,2 β C για Ηράκλειο, με 0 χιλιοστά βροχής παντού !).

Την 11 Οκτωβρίου 1994 νεροποντή στην ευρύτερη περιοχή Ηρακλείου προκάλεσε πλημμύρες, ζημίες και κατολισθήσεις, παρασύρθηκαν δε αρκετά αυτοκίνητα στη θάλασσα στην περιοχή Αγίας Πελαγίας. Το τριήμερο 10-12 του μήνα στο Ηράκλειο έπεσαν πάνω από 130 χιλ. βροχής, πολύ λιγότερα στα Χανιά.

Την 19-10-1997 σημειώθηκε κύμα κακοκαιρίας με σφοδρούς Β. ανέμους στα δυτικά (90 χιλ/ώρα, ζημίες στη γεωργία κλπ) και ραγδαίες βροχές στα ανατολικά.

Από 20 έως 25-10-2003 επικράτησαν πάλι συνεχείς ισχυροί και καυστικοί λίβες με θερμοκρασίες έως 36 β και πολλές πυρκαιές στο νησί (23 σημειώθηκαν μόνο σε μία ημέρα).

Στις 4 Οκτωβρίου 2004 ολονύκτιες ραγδαίες βροχές στα Χανιά, όπως και την επόμενη μέρα, καθώς και στο Ακρωτήρι. Ζημίες και κατολισθήσεις, πλημμύρισε ο ποταμός Ταυρωνίτης, 126 χιλ/24ώρες !. Την 5 καταιγίδα και χαλαζόπτωση στο Ηράκλειο, με λίγη σχετικά βροχή (14 χιλ), αλλά σφοδρή καταιγίδα από 10 έως 12 το βράδυ στην περιοχή Αγίας Πελαγίας. Την 6 ισχυρές βροχές στο Ηράκλειο (58 χιλ). Ολες τις ημέρες επικράτησαν ασθενείς έως μέτριοι Α-ΒΑ άνεμοι, Αναφέρθηκαν πολύ πρώιμα χιόνια στις κορυφές των ορέων.

Πλημμύρες στο φαράγγι της Σαμαριάς σημειώθηκαν και την 1-10-2005.

Μετά από μια σειρά άνυδρων και ολικά ή μερικά ξηρών Οκτωβρίων, ο Οκτώβριος 2006 έκαμε την έκπληξη – στη δυτική τουλάχιστον Κρήτη, με το απόλυτο ρεκόρ των 462,78 χιλ. συνολικά για τα Χανιά (αεροδρόμιο-Ακρωτήρι) και το επίσης απόλυτο ρεκόρ 24ώρου με 228,9 χιλ. την «συνήθως ύποπτη» ημερομηνία της 18ης, ενώ την 12η σημειώθηκαν άλλα 177,04, ενώ στο Ηράκλειοα οι τιμές ήταν πολύ μικρότερες, χαμηλότερες και από άλλους Οκτώβριους. Αν τα ποσά αυτά βροχής συγκριθούν με τα δεδομένα του παλαιού Μ.Σ. των Χανίων, το μεν μηνιαίο έρχεται δεύτερο όλων των μηνών και ετών (μετά τον Ιανουάριο 1981 με 505,3 χιλιοστά), το δε ημερήσιο είναι αξεπέραστο για όλες τις εποχές, με δεύτερο τα 212 χιλ. της νύκτας της 17/18-10-1937 (αν είναι ακριβές) και τα 211,0 χιλ. της νύκτας της 3/4-2-1949. Πιστεύω όμως ότι, επειδή τα ποσά βροχής στο υψίπεδο του Ακρωτηρίου όπου βρίσκεται το αεροδρόμιο είναι μεγαλύτερα της πόλης των Χανίων, το ύψος βροχής του Οκτωβρίου 2006 συνιστά εν πολλοίς τοπικό φαινόμενο που δεν χαρακτηρίζει την υπόλοιπη βόρεια Κρήτη ούτε κάν τα Χανιά και δεν ξεπερνά τη βροχόπτωση των ετών 1937, 1954 και 1962. Αυτή η διαπίστωση ενισχύεται και από το γεγονός αφενός ότι την 12 και 18/10-2006 δεν αναφέρθηκαν ίδιαίτερες ζημίες στα Χανιά αλλά ούτε και στο Ακρωτήρι, ο δε ΜΣ Χανίων που επιβλέπει ο Λέανδρος, και βρίσκεται σχεδόν μέσα στην πόλη, παρά το ύψος του (137 μ), σημείωσε εντυπωσιακά μικρότερα ύψη βροχής (ημερήσια μεταξύ 50 και 62 χιλ και μηνιαίο «μόλις» 214 χιλ). Αντίστροφα, η ίδια απόκλιση δείχνει πόσο μεγάλα ύψη βροχής πρέπει να έχουν σημειωθεί σε άλλες περιοχές του νησιού, όταν παλαιότερα στις παραλιακές πόλεις καταγράφονταν ύψη 24ώρου της τάξης των 100, 150 ή 200 χιλιοστών.

Ως προς την ξηρασία, σαν γενική παρατήρηση θα λέγαμε ότι ο απόλυτα άνυδρος Οκτώβριος δεν είναι τελείως άγνωστος, αν και σπάνιος.

Κατ’αρχήν αναφορές για τελείως ξηρό φθινόπωρο υπάρχουν (σκόρπιες), όπως π.χ. για τα έτη 536 (ξηρασία για ένα ολόκληρο χρόνο), 551 (φθινόπωρο θερμό όσο το καλοκαίρι, νέα σταφύλια μετά τον τρύγο), 1075 (μετακινήσεις πληθυσμών εξαιτίας της ξηρασίας), 1579 (πρώτη βροχή την 20-12ου αλλά στη Μεσσαρά μόλις τον … Φεβρουάριο) κ.ά. Από τα επόμενα χρόνια ο Οκτώβριος 1886 υπήρξε τελείως άνυδρος, μάλιστα η πρώτη βροχή μετά τον Μάρτιο σημειώθηκε μόλις την 23 Νοεμβρίου (με το νέο ημερολόγιο). Περίπου το ίδιο παρατηρήθηκε το 1901 (πρώτη βροχή την 3 Νοεμβρίου) και 1926 (0,8 χιλ. μόνο τον Οκτώβριο στα Χανιά πρώτες ουσιαστικές βροχές στις αρχές Δεκεμβρίου). Στη συνέχεια και μέχρι τη 10ετία του 1990 δεν υπήρξε Οκτώβρης με μηδενικό ποσοστό βροχής, παρά τα ελάχιστα ύψη που σε σπάνιες περιπτώσεις σημειώνονταν (όπως το 1952, 1960, 1964, 1977, 1981, 1987). Το έτος 1992 ήταν το πρώτο μετά από μακρά περίοδο με τελείως άνομβρο Οκτώβριο σε όλο το νησί. Εκτοτε διαφαίνεται μια σαφής τάση αύξησης του αριθμού των Οκτώβριων με πολύ μικρά ύψη βροχής (από 1 έως 10 χιλ στα Χανιά, ύψη που στο Ηράκλειο ενίοτε μηδενίζονται τελείως), όπως τα έτη 1993, 1995, 1999, 2000, 2001, 2003. Μπορούμε λοιπόν να μιλήσομε για τάση για μείωση των βροχοπτώσεων στην Κρήτη κατά τον μήνα αυτό. Μια διαπίστωση που συνάδει προς τη γενικότερη τάση για μείωση των βροχών.

Μετά απ’αυτά τα ψυχοπλακωτικά – και με δεδομένο ότι ο Οκτώβριος 2006 παρουσίασε ακραία φαινόμενα (έστω και τοπικά), οπότε ο μήνας έκαμε το χρέος του, δεν θα διακινδυνεύσω να ξανακάνω πρόβλεψη ότι στατιστικά πλησιάζει ο καιρός για νέες Οκτωβριανές πλημμύρες. Ας παρηγορηθούμε με τις περυσινές, ίσως αργήσομε να ξαναδούμε τέτοιες αυτό το μήνα. Ωστόσο ο Οκτώβρης παραμένει πάντα επικίνδυνος για μας. Το έχει αποδείξει.

Αλλωστε υπάρχει και ο Νοέμβρης …
Πολλά φιλιά

Γιώργος Στυλιανάκης